Hemen para kazanmak istiyoruz ama sabır yok!
Son yıllarda artan yatırımcı sayısı ve halka arza rağmen Borsa İstanbul hem halka açık şirket sayısında hem de piyasa değerinde dünya sıralamasında ilk 20’ye giremedi. Ancak Borsa İstanbul yüzde 390 devir hızıyla dünyada hisse senedinin en fazla el değiştirdiği ikinci borsa konumunda.
Yüksek enflasyonist ortamda uygulanan düşük faiz politikası döneminde alternatif getiri arayışında olan çok sayıda yatırımcı Borsa İstanbul’un yolunu tuttu. 2020 yılı haziran ayında 1.7 milyon olan yurtiçi yerleşik hisse senedi yatırımcı sayısı, 8 milyonun üzerine çıktı. Yatırımcı sayısında yaşanan bu artışta son yıllarda artan halka arz sayısı ve bu halka arzlarda hisselerin gösterdiği performans da önemli paya sahip. 2020 yılında Borsa İstanbul’da toplam 394 şirketin hissesi işlem görürken bu sayı haziran ayı itibarıyla 559’a ulaştı.
Borsa İstanbul kote olan şirket sayısı sıralamasında dünya borsaları arasında 22’nci sırada yer alıyor. Borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri ise 430 milyar dolar seviyelerinde. Borsa İstanbul’u piyasa değeri açısından diğer borsalarla karşılaştırdığımızda global sıralamada 27’nci konumda. Bu karşılaştırmaya piyasa değerinin milli gelire oran olarak bakıldığında yüzde 30 oranıyla Borsa İstanbul dünya liginde 45’inci sıraya iniyor.
Devir hızında zirveyi zorluyoruz
Geçen yıl gerçekleştirilen 1.3 trilyon dolarlık işlem hacmi, Borsa İstanbul’u en fazla hacme sahip 16’ncı borsa yapıyor. Yeni gelen yatırımcı ve halka açılan şirket sayısındaki artışa rağmen Borsa İstanbul dünya liginde ilk 20 arasına girmekte zorlanıyor. Ancak işlem hacminin piyasa değerine bölünmesiyle bulunan hisse senedi devir hızına bakıldığında Borsa İstanbul zirveyi zorluyor. Dünya borsaları arasında devir hızı yüzde 397 ile ilk sırada Çin Borsası (Şenzhen) geliyor.
Borsa İstanbul yüzde 390 devir hızı ile ikinci, Tayvan Borsası yüzde 301 devir hızıyla üçüncü sırada. Devir hızının bu kadar yüksek olması aslında Türkiye’deki hisse senedi yatırımcısının kısa vadeli düşündüğünü ortaya koyuyor. Yeni gelen yatırımcıların profiline bakıldığında da benzer bir tablo var. Kısa vadede çok para kazanmak isteyip hisseden hisseye koşan yatırımcı sayısı oldukça fazla.
Yatırımcı sayısı arttı ama…
Yurtiçi finansal varlıkların toplam değeri 30 trilyon TL civarında. Bunun 16.2 trilyon TL’si mevduatta, 7.6 trilyon TL’si tahvilde, 6 trilyon TL’si ise hisse senedinde. Yurtiçi yerleşikler özelinde bakıldığında yatırımcıların mevduatta 15.1 trilyon TL, tahvilde 7.2 trilyon TL, hisse senedinde 3.7 trilyon TL’si var. Hisse senedi yatırımcısının yarısından fazlası 40 yaş altındaki kişilerden oluşuyor. Bu kişilerin ortalama portföy büyüklüğü 100 bin TL’nin altında. 20-24 yaş grubunun ortalama portföy büyüklüğü 34 bin TL civarında.
Portföy büyüklüklerine göre yatırımcı sayıları daha çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor. Portföy büyüklüğü 1.000 TL’nin altında 1 milyon 623 bin yatırımcı var. Üst limiti 5 bin TL’ye yükselttiğimizde bu sayı tam 3 milyon 626 bine çıkıyor. Yani borsadaki toplam yatırımcı sayısının neredeyse yarısının hesabında 5 bin TL’nin altında değere sahip hisse var. Yatırımcı sayısı istenildiği gibi yükselse de finansal okuryazarlığın düşük olduğu ve çoğunun uzun vadeli düşünmediği anlaşılıyor.