Hem yatırımdan kazanıyorlar hem de oturum izni alıyorlar
Çağımızda "global insan" algısına ilişkin gelişmeler popülerliğini artırmaya devam ediyor. Özellikle iş hayatı çerçevesinde düşünüldüğünde yerel stratejiler git gide global bir yöne çevriliyor. Hal böyle olunca da Türkiye gibi vize sorunu ile karşı karşıya kalan ülkelerde ikinci vatandaşlık ve serbest dolaşım hakkı veren yatırım programları popülerliğini arttırmaya ve değişen dünya düzeninde sağlam bir yer edinmeye başladı. İş adamlarının öncelikli olarak tercih ettiği yatırım programları değerlendirildiğinde kesin sonuç alımları, kar marjı, süre, sektör gibi unsurların yanında programına başvurulan ülkenin yaşam standartları da ön plana çıkan detaylardan biri olarak değerlendiriliyor.
Yatırım alternatifleri farklı
Hangi ülkeye ne yatırımı yapıldığı önemli... Farklı bakış açıları ve alternatifler var. Örneğin, Malta oturum programında devlet tahvili, Portekiz'de gayrimenkul alımı, Amerika'da ise projeye yatırım yapılıyor. Karayipler de ise gayrimenkul veya hibe seçenekleri bulunuyor. Yapılan yatırımın devlet tahvili gibi garantili araçlara olması, yatırım yapanlar için öncelikler arasında olabiliyor. Kimi yatırımcılar ise gayrimenkul almayı ve kira getirisi elde etmeyi tercih ediyor. Hibe seçeneklerinde ise oturma izni-vatandaşlık daha hızlı alınıyor. Bu nedenle kimi yatırımcılar için daha cazip bir seçenek olabilir.
Yatırımın karşılığı ne?
Önemli konulardan biri yatırım karşılığında neler elde edildiği ve kazancın ne olduğu... Yatırım karşılığında geçici oturum, kalıcı oturum veya vatandaşlık gibi kazanımlar oluyor. Ayrıca bu kazanımların ne kadarlık bir süre sonunda elde edildiği de önemli... Örneğin İspanya gayrimenkul alımında 5 yıllık bir geçici oturum izni veriyor. 5 yıl içinde her yıl 183 gün orada yaşanırsa bu kalıcı (ömür boyu geçerli) oturuma dönüşüyor. Vatandaşlık başvurusu ise ancak 10 yıllık bir süre içinde her yıl 183 gün orada yaşanırsa yapılabiliyor.
Portekiz, Malta ve ABD
İşte farklılıklar buralarda çıkıyor. Örneğin, Malta oturum programında başvurunuzun onaylanması ile süresiz oturum izni veriliyor. Bunu elde etmek için Malta'da geçirilmesi gereken minimum bir süre de bulunmuyor. Yine Portekiz programında 6. yılın sonunda vatandaşlık başvurusu hakkı doğuyor. 6 yıl içinde sadece 35 günü Portekiz'de geçirmek de yeterli... Malta'nın bir programı olan vatandaşlık seçeneğinde ise 12 ay sonunda üstelik orada sadece 2 hafta gibi bir süre geçirerek Malta vatandaşlığı ve Avrupa birliği pasaportu elde edilebiliyor. ABD'deki şartlara gelirsek; ABD'de yatırımcı programı 1992 yılından beri uygulanıyor. 500 bin dolar ile belirli bölgelerdeki proje merkezlerinde yetkilendirilen iş merkezi, otel gibi projelere yatırım yaparak geçici Green Card'a sahip olmak mümkün. 2.5 yıl ABD'de kalırsanız ABD vatandaşı oluyorsunuz. Paranızı 5 yıl sonra projeden geri alıyorsunuz. Burada devlet garantisi yok, çünkü özel sektöre yatırım yapıyorsunuz.
Yatırım getirileri önemli
Gelelim yatırım getirilerine, PwC'nin gayrimenkulde yatırım fırsatları raporuna göre gayri menkul yatırımının en değerli olduğu, 10 yükselen şehri şöyle sıralamak mümkün: Berlin, Münih, Madrid, Frankfurt, Hamburg, Dublin, Barselona, Amsterdam, Lizbon, Kopenhag... Bununla oturma izni veren ülkeleri karşılaştırdığımızda Madrid, Barselona ve Lizbon ön sıralara çıkıyor. Getiri açısından bakıldığında da örneğin Portekiz'de 500 bin euroluk yatırım yaptığınızda kira geliri yıllık 20 bin euroyu buluyor. 5 yıl sonra bunu satabiliyorsunuz ve karşılığında oturma izni ve yılda sadece 7 gün kalmanız gerekiyor. İspanya'da benzer oranlar geçerli ancak gayrimenkulü satamıyorsunuz ve her sene 6 ay kalmanız gerekiyor.
Devlet güvencesi de var
Devlet güvencesinde yatırımdan bahsetmiştim. Bu tür yatırımlar devlet tahvili alınarak ya da yatırım hesabı açılarak elde edilen haklar. Bulgaristan örneğin, bu ülkelerden biri... 1 milyon Bulgar Levası yani yaklaşık 512 bin euro... 5 yıl sonra AB vatandaşlığı elde ediliyor. İngiltere'de 2 milyon sterlin değerinde yatırım hesabı açılıyor. Yaklaşık yüzde 3-4 getirisi oluyor. 5'inci yılda oturum hakkı, 6'ıncı yılda oturum izni alınıyor, Macaristan, 300 bin euro değerinde devlet tahvili alınıyor, elde edilen haklar ömür boyu kullanılıyor. Romanya'da şartlar çok uygun. 50 bin euro üzerinde gayrimenkul alımı gerçekleştiğinde oturum izni elde ediliyor. Yunanistan da bu ülkelerden ve en çok da talep görenlerden. Yunanistan'da 250 bin euroya gayrimenkul yatırımı yapıldığında...
Portekiz yükselen ülke oldu
İşlerini yurtdışında geliştirmek isteyenlere, yurtdışında yeni bir hayat kurmak isteyenlere rehberlik etmek amacıyla 2011 yılında kurulan Yeni Bir Hayat Danışmanlık Kurucusu Şevki Akaydın bazı yükselen ülkelere ve onların bu işten elde ettikleri kazançlara da dikkat çekiyor. Akaydın şöyle diyor: "2017 yılının ilk çeyreği değerlendirildiğinde dünyada ve Türkiye'de yatırım programlarına ilginin en yoğun olduğu ülke Portekiz. Öyle ki programın başladığı 2012 yılından günümüze kadar 7396 kişi yatırım yolu ile Portekiz'e başvurdu.
Akdeniz'in suç oranı en düşük ülkelerinden biri olan Portekiz, 2012 yılından beri yatırım ve vatandaşlık imkanı sağlayan "Golden Residence Permit (Altın Vize)" programını sunuyor. Programa katılarak; Portekiz'de oturma hakkı ve Schengen ülkelerinin tamamında serbest dolaşma hakkı sahibi olunabiliyor. Gayrimenkulünüzü bu 5 yıllık sürede dilerseniz kiraya vererek gelir elde edebilir, 5 yılın sonunda vatandaşlık hakkı kazandıktan sonra ise satabilirsiniz. Golden Residence Permit'in raporuna göre 2012–2017 yılları arasında 2.530.068.000 euro civarında bir gayrimenkul kazancına sahip olan Portekiz'e olan total yatırım ise 2.807.940.267.36 euro oldu.
