”Hedge fonları, küresel finans sisteminin kara deliği”
Eski bir bankacı olan Daniel Lebegue, 2003 yılından bu yana yolsuzlukla mücadeleyi amaçlayan küresel sivil toplum kuruluşu Transparency International'ın Fransa bölümünün başında. Küresel finans kontrol ve düzenleme sisteminin derin bir krizde olduğunu söyleyen Lebegue'e göre ABD'de subprime krizini hazırlayanlar da, kontrol olmaksızın herkese kredi satanlar. Lebegue'in altını çizdiği bir diğer konu da yüksek riskli yatırım fonları olarak bilinen hedge fonlarının küresel finans sisteminin kara deliği olduğu yönünde. Bunun nedenini yine kontrol eksikliğine bağlıyor Lebegue.
"Genellikle offshore merkezlerde kurulu olan hedge fonları küresel finans sisteminin kara deliği. Finans sistemindeki kontrol eksikliği, derecelendirme kuruluşları ve hedge fonları için de geçerli" diyen Lebegue, "Avrupa ve ABD'de yerleşik diğer büyük aktörlerin tersine, bir kriz durumunda kimsenin hedge fonlarına destek olmayacağını ifade ediyor. Lebegue'in hedge fonlarına yönelik endişeleri şöyle: "Hiçbir merkez bankası zor durumda olan bir hedge fonunun yardımına koşmaz. Dolayısıyla iflas hemen gelir. Oysa bugün biliyoruz ki hedge fonların ürünleri dünya genelindeki küçük ve büyük yatırımcıların portföylerinde ciddi bir yere sahip. Eğer çok sayıda hedge fonu sorun yaşarsa, ki mevcut duruma bakıldığında bu sürpriz bir gelişme olmaz, bunun sonuçlarını ücretliler ve emekliler çeker."
Krizden çıkışın tek yolu, güven sağlayacak bir kontrol sistemi
Küresel finans kontrol ve düzenleme sisteminin derin bir krizde olduğunu söyleyen Lebegue'e göre bunun nedeni çok sayıda ulusal aktörün günün 24 saati hareket halinde olan küresel operatörler ve izlenmesi zor finansal inovasyonlarla karşı karşıya olmaları. "Bunun sonucu olarak finans sisteminin çok büyük bölümü kontrol otoritelerinden kaçmayı başarıyor" diyen Lebegue, "ABD'deki subprime krizini hazırlayanlar da, kontrol olmaksınız herkese kredi dağıtanlar. Onları kim kontrol ediyor? Kimse" diyor. Yatırım bankalarının da kredi kuruluşları gibi kontrol edilmediğine dikkat çeken Lebegue, "Batık kredileri finansal aktife çevirerek tüm dünyaya sattılar. Peki onları kim kontrol etti?" diye soruyor. Cevap ise yine aynı: Kimse.
Krizden çıkmak için güveni yeniden oluşturacak bir kontrol sisteminin kurulmasına ihtiyaç olduğunu söylüyor Lebegue. "Ekonomik aktörlerin tamamı, kaybolan güvenin arayışındalar. Bazıları aktiflerin görünür olmadığı bölgelerden kaçıyor. Bu alanları terk etmelerinin nedeni etik veya ahlaki nedenlerden kaynaklanmıyor. Tek aradıkları güven" diyor.
Vergi cennetleri yasaklanmalı
Lebegue'e göre güven oluşturmanın en önemli unsurlarından biri de vergi cennetlerinin yasaklanması.
Uluslararası toplumun vergi cennetlerinin gizliliğine yönelik bugüne kadar ciddi bir önlem geliştirmediğini vurgulayan Lebegue, artık bu mücadeleden başka çare kalmadığını söylüyor. Hatta bu yönde IMF ve Dünya Bankası'nı iş başına çağırıyor. İşte Lebegue'in önerisi: "Küresel finans piyasalarını kontrol etmek artık tercihi bir durum değil, bir mecburiyet. Bu yönde birçok girişimde bulunulabilir. Bunlardan biri de düzenleme otoriteleri ile her türlü işbirliğine karşı gelen vergi ve yargı cennetlerine yasak getirmek. Bu bölgelerin oyunun dışında kalması gerekiyor. IMF ve Dünya Bankası yıllık toplantıları ekim ortasında Washington'da gerçekleşecek. Orada bir araya gelecek olan ekonomi ve siyasetin en önemli aktörleri, uluslararası finans hareketlerinin yüzde 80'ini gerçekleştiren en büyük 30 merkez bankasına, bu vergi cennetlerinden vazgeçmeleri çağrısında bulunamazlar mı?"
IMF ve Dünya Bankası'nın Lebegue'in çağrısına kulak vermesi küresel finans piyasalarında güvenin yeniden oluşması açısından çok önemli olabilir. Çok sayıda ekonomist yaşanan krizin ardından finans piyasalarına yönelik kontrol sistemlerinin artacağını ifade etse de, güvenin oluşmadığı bir ortamın yeniden eski konumuna gelmesi çok zor. Dolayısıyla şeffaf düzenlemeler ve bilgi paylaşımının önemi önümüzdeki günlerde çok daha fazla artacak.