Hazine’den yeni konut alacaklara rekor destek
Ekonomi yönetiminin orta gelirlileri düşük faizle ev sahibi yapmak üzere başlattığı “Yeni Konut Finansman Programı” kapsamında, konut alacak vatandaşların taksit ödemelerini kolaylaştırmak amacıyla Hazine tarafından yapılacak katkı tutarının, 2023 yılında 442 milyar liraya kadar ulaşabileceği hesaplandı.
AK Parti milletvekillerince TBMM Başkanlığı’na sunulan, 4749 Sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna “geçici madde” eklenmesine ilişkin yasa teklifine göre, vatandaşların konut sahipliğinin artırılması ve konut arzının geliştirilmesi amacıyla, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek bir kamu bankası aracılığıyla ilgili bankalara nakit kaynak aktarılacak. Bu çerçevede vatandaşların kullanacakları konut kredilerinde ilk 3 yıl boyunca gelirlerinin belirli bir düzeyinde taksit ödemesi yapabilmelerini sağlamak amacıyla ve ileride geri ödenmesi koşuluyla Hazine tarafından katkı sunulacak. Söz konusu katkı, daha önce satılmamış ve yüklenici firmaların mülkiyetinde olan konutlar ile henüz başlanmamış veya yapımı devam eden konut projelerinden konut satın alacaklara verilecek.
Yıllık üst limit 442 milyar
Bu kapsamda bir yıl içinde sağlanacak konut finansmanının toplam anapara tutarı, ilgili yıl merkezi yönetim bütçe kanununun 1’inci maddesi, 1’inci fıkrası, “a” bendi ile belirlenen (genel bütçe) başlangıç ödeneklerinin yüzde 5’ini geçmeyecek. Cumhurbaşkanı bu tutarı bir katına kadar artırmaya yetkili olacak.
2023 Mali Yılı Bütçe Kanununun ilgili bendinde yer alan 4 trilyon 423,3 milyar liralık genel bütçe ödeneklerinin yüzde 5’i baz alındığında bu yıl içinde konut finansmanına sağlanacak. Hazine desteğinin üst sınırı 221 milyar 165 milyon liraya denk geliyor. Bu tutarın, Cumhurbaşkanınca bir kata kadar artırılması durumunda Hazine, 2023 yılında yeni konut alacak vatandaşların taksit ödemelerine katkı için bankalara toplam 442 milyar 330 milyon liraya kadar kaynak aktarabilecek.
Hazine borçlanarak fonlayacak
Ancak Hazine, konut finansmanı için öngörülen kaynak bütçede olmadığı için bunu borçlanarak aktaracak. Hazine ve Maliye Bakanlığınca sağlanan finansmanın menkul kıymetleştirilmesi amacıyla kamu kuruluşları ve kuracakları fonlara ikrazen (borç/ödünç verme yoluyla) özel tertip DİBS ihraç etmeye ve onlar tarafından çıkarılacak varlığa dayalı menkul kıymetlerin alınması karşılığında özel tertip DİBS ve kira sertifikaları ihraç edilecek. Bu ihraçlar ile bunların vade ve faizlerini belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak. Bu kapsamda ihraç edilecek özel tertip DİBS ve kira sertifikaları için Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin mevcut ya da yeni açılacak tertiplerine ödenek eklemeye Hazine ve Maliye Bakanı yetkili kılınacak.
Hazine’nin bir takvim yılı içinde gidebileceği net borçlanma üst limiti, 4749 Sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 5’inci maddesinde “Malî yıl içinde yılı bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark (bütçe açığı) miktarı kadar net borç kullanımı yapılabilir” şeklinde hükme bağlanıyor. 2023 Bütçe Kanununda başlangıç ödenekleri toplamı 4 trilyon 469,6 milyar lira olarak bağlanırken, toplam bütçe gelirleri 3 trilyon 810 milyar lira olarak öngörüldü. Buna göre Hazine’nin 2023 yılındaki borçlanma limiti 659,6 milyar liralık bütçe açığı kadar. Yüzde 5’lik artırım yetkisi kullanılırsa bu tutar 692,6 milyar lira düzeyine çıkacak. Ancak konut finansmanı için verilen teklif bu şekliyle yasalaşırsa, vatandaşlara konut alımları için yapılacak katkının finansmanı dolayısıyla Hazine’nin yapacağı net borçlanma, söz konusu limitlerle ilişkilendirilmeyecek. Başka deyişle bu kapsamda ihraç edilecek özel tertip DİBS ve kira sertifikaları Kamu Finansman Kanunu’nun söz konusu maddesindeki net borçlanma limitine tabi olmayacak.
Hazine katkısının şartları
Bir gerçek kişi için ilk üç yıldaki finansman taksit tutarının gerçek kişinin hane gelirinin yüzde 30’unu aşan kısmı kadar Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulacak ödenek tertibinden, belirlenen kamu bankasının talebi üzerine katkı aktarılacak. Yüzde 30’luk oranı yüzde 30-50 arasında belirlemeye, üç yıllık süreyi bir yıla kadar indirmeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Bu kapsamdaki konut finansmanları 31 Aralık 2023 tarihine kadar kullandırılabilecek, Cumhurbaşkanı bu süreyi 31 Aralık 2024'e kadar uzatmaya yetkili olacak. Konut satış bedeli üzerinden yüzde 5 katkı payı, yüklenici firma hesabından veya finansman tutarından tahsil edilerek finansmanı sağlayan bankalarda geçici hesaplara aktarılacak. Bu tutarlar bir yıla kadar finansman taksitlerinin ödemelerinde kullanılacak.
Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde bu tutarın bir kısmı ya da tamamı finansman anapara tutarından peşin olarak indirilebilecek, bir yıllık süre ise üç yıla kadar uzatılabilecek. Tahsil edilen tutar, hiçbir şekilde yükleniciler tarafından geri istenemeyecek.
Belirlenen kamu bankası, her ayın ilk beş iş günü içinde, bulunulan aya ilişkin toplam katkı tutarını bir icmal listesi ile Bakanlığa bildirecek.
Bakanlık talep edilen katkı tutarını, bildirim yapılan ayın 15’ini izleyen ilk iş günü anılan bankaya, icmal listesini esas alarak aktaracak. Katkının aktarım günü ile finansmana ilişkin taksit ödemeleri bankalarca aynı gün olarak belirlenecek.
Bakanlık talep edilen katkı tutarını, bildirim yapılan ayın 15’ini izleyen ilk iş günü anılan bankaya, icmal listesini esas alarak aktaracak. Katkının aktarım günü ile finansmana ilişkin taksit ödemeleri bankalarca aynı gün olarak belirlenecek.
Bankaların, geri ödeme tutarlarını katkıdan yararlananlara rücu etme hakkını kullanması durumunda geri ödemelerin başlamasından sonra ek bir faiz oranı uygulanmayacak.