Haydi hayırlısı, özel sektörün dış borcu 266 milyarı buldu
İnsanın “İyi ki dövizde çok sert dalgalanmalar yaşandı, yok eğer gidişat normal ve kaygı verici olmasaydı rakamlar nerelere varırdı” diyesi geliyor. Bakıyoruz da özel sektörün dış borcuna, geçen yıl rekor üstüne rekor kırılmış.
Birincisi; borcun ulaştığı düzey bir rekora işaret ediyor. Özel sektörün dış borcu 2013 sonunda 266.3 milyar dolarla rekor kırmış.
İkincisi; borç artışında rekor kıl payı kaçırılmış. Borç, bir yılda tam 39.3 milyar dolar artmış. Bu, şimdiye kadarki en yüksek ikinci artış. Özel sektörün dış borcu daha önce 2007 yılında 39.9 milyar dolarlık bir artış göstermişti.
Ama tabii ki, 2007 ile 2013’ü kıyaslamak pek doğru olmasa gerek. Tamam, rakamsal bazda hemen hemen aynı gerçekleşme olmuş; ancak 2013, döviz kurundaki dalgalanma ve yaşanan kaygı anlamında 2007’ye göre adeta kriz yılı sayılır. Ortalığın sütliman olduğu bir yıldaki 39.9 milyar dolarlık borç artışı normal sayılabilir, ne var ki herkesin adeta hop oturup hop kalktığı bir yıldaki 39.3 milyar dolarlık artış hiç de normal görülemez.
Özel sektörün dış borcunda geçen yıl kaydedilen 39.3 milyar dolarlık artışın 16.1 milyarı yurtdışından sağlanan kısa vadeli kredilerden kaynaklandı. 16.1 milyarın da 5.9 milyarı ticari kredilerden, 10.2 milyarı ticari olmayan kredilerden oluştu. Özel sektörün, yurtdışı yerleşiklere karşı olan TL ve döviz cinsi yükümlülükleri de geçen yıl 6.1 milyar dolar arttı. Böylece, kısa vadeli borç artışı 22.2 milyar doları buldu.
Uzun vadeli dış borçta ise 17.1 milyar dolarlık artış kaydedildi, sonuçta toplam borç artışı 39.3 milyar dolara ulaştı.
Son çeyrekteki hızlanma
Özel sektörün kısa vadeli dış borcu ilk çeyrekte 12.4 milyar dolar artmış, ikinci çeyrekteki artış 7.7 milyara inmiş, üçüncü çeyrekte ise 1.1 milyar dolarlık bir gerileme yaşanmıştı. Son çeyrekte ise ayaklar frenden çekildi ve borç artışı 3.2 milyar doları buldu.
Uzun vadelide ise borç artışı genel olarak büyüme eğiliminde. İlk çeyrekte yalnızca 703 milyon dolar artan uzun vadeli borç, ikinci ve üçüncü çeyrekte 4.4 ve 4.3 milyar dolar artış göstermişti. Son çeyrekteki artış ise 7.7 milyar dolara ulaştı.
Umarız sonu iyi biter
Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi 73.5 milyar dolar, uzun vadeli kredi 155.6 milyar dolar, yani toplamda yurtdışından 229.1 milyar dolar alınmış. Ekleyin buna yurtiçinde oluşan 37.2 milyarlık yükümlülüğü, işte 266 milyarlık borç!
Şimdi… “Efendim bu borç kamunun değil ki, kamunun dengelerini sarsmaz” diyebilir miyiz? Deriz demesine de, bu görüşe, söyleyenler bile itibar etmez.
Türkiye, 2014 yılında 167 milyar dolar dış borç ödeyecek. Bu ödemenin 23 milyarını kamu, yaklaşık 3 milyarı Merkez Bankası yapacak.
Kalan 141 milyarın ödemesini kim mi yapacak, adres belli, özel sektör! Bu 141 milyarın 89 milyarını, 81’ini bankalar, 8’ini bankalar dışında kalanlar olmak üzere finansal kuruluşlar, 52 milyarını da finansal olmayan kuruluşlar ödeyecek. Yani 52 milyar dolarlık ödeme yükü, reel sektörün omuzlarında. Reel sektörün dövizdeki açık pozisyonunun kasım itibariyle 163 milyar dolar olduğunu da hatırlatalım.
Rakamlar böyleyken, “Kur artışı kalıcı tahribat yapmaz” diyenlerin kulakları çınlasın!
