Hangi çalışanları asla kaybetmemelisiniz?
Jack Welch General Electric firmasının efsane CEO’suydu. 1980'li ve 90'lı yılların en iyi CEO'su olarak görüldüğünü rahatlıkla söyleyebiliriz.
GE şirketinin piyasa değerini 14 milyar dolardan 410 milyar dolara çıkartan Welch, şirket yönetiminde o döneme göre oldukça gelişmiş yöntem ve araçların da mimarı olmuştu. Jack Welch yönetici seçiminde ve yetenek istihdamında kendi geliştirdiği bir düşünceden faydalanıyordu. Bu düşüncenin günümüzde de büyük ölçüde geçerli olduğunu, öte yandan özellikle şirketlerimizde nedense çok kullanılmadığını görüyorum.
Performans-değerler matrisi
General Electric'in (GE) eski CEO'su Jack Welch'e atfedilen Performans-Değerler Matrisi, bir kuruluşun çalışanlarının performansını ve kurum değerlerini birleştiren bir liderlik aracı. Şirketler insanları genellikle performansı yeterli ya da performansı düşük şeklinde sınırlama eğilimindeler. Terfiler, primler hep performansa göre şekilleniyor. Bu yöntem, performansa dayalı bir kurum kültürü inşa etmede iyi, ancak takım çalışması, kültürel uyum, kurumsal aidiyet, takımdaşlık ruhu ve bir bütün olarak aynı yönde kürek çekmede başarı sağlamıyor.
İnsanları sadece performansa göre değerlendirmek doğru değil!
Welch bunu fark ediyor ve insanları iki boyutlu olarak değerlendirmek gerektiğini ortaya atıyor. Performans kadar şirket değerleri ile uyumlu davranışların da önemli olduğunu ileri sürüyor. Welch’in matrisi, çalışanları performanslarını ve şirketin temel değerleriyle uyumlarını göz önünde bulundurarak dört gruba ayıyor. Birinci grupta, sadece performans beklentilerini karşılamakla kalmayıp aynı zamanda şirketin değerleri ile uyumlu, onları sahiplenen çalışanlar yer alır.
İkinci grupta iyi performans gösteren ancak şirketin değerleriyle uyumlu olmayan çalışanlar var. Üçüncü grupta, değerlerle uyum içinde olan ancak performansı düşük çalışanlar bulunuyor. Dördüncü grupta ne performans beklentilerini karşılayan ne de şirketin değerleriyle uyumlu olan çalışanlar yer alıyor. Çalışanlarınızı bu dört kategoriye göre değerlendirdiğinizi var sayalım. Şimdi onlarla ilgili karar vermeniz gerekiyor.
Birinci grup: Ödüllendirin ve teşvik edin
Bu çeyrekte yer alan çalışanlar, şirketin hem yaptıklarını hem de inandıklarını yansıtan süper yıldızlardır. Şirketinizde bu kişileri tanımalı, ödüllendirmeli ve diğerlerini de bu kadrana doğru ilerlemeye teşvik etmelisiniz.
İkinci grup: Değerlendir ve karar ver
Bu gruptakiler şirketin değerlerini paylaşmayan, onlarla uyumsuz yüksek performanslı çalışanlardan oluşur. Welch’e göre bu çalışanlar kurumun kültürü için toksik olabilir. Bu tür çalışanların şirket değerlerine uyum sağlama konusundaki istekliliğini değerlendirip, buna göre karar vermeniz gerekir. Bu insanların koçluk ve mentorluk almaları faydalı olabilir. Toksik davranışları devam ediyor ise, bu kişiler ile ne kadar yetenekli olduklarına bakılmaksızın yollar ayrılmalıdır.
Üçüncü grup: Destekleme ve geliştirme
Buradaki çalışanlar performans standartlarınızı karşılamayabilir ancak şirketin değerlerini sahiplenir ve yayarlar. Bu çalışanlar, koçluk, eğitim ve destek ile performanslarını artırabilirlerse yıldız çalışanlara dönüşebilirler.
Dördüncü grup: Sonlandırma veya yeniden hizalama
Bu grupta yer alan bireyler hem performans hem de kültürel uyum açısından endişe kaynağıdır. Durumun ciddiyetine bağlı olarak, yeniden uyum sağlamaları için farklı bir fırsat sunabilir veya iş akdini feshedebilirsiniz. Birinci ve üçüncü grupta yer alan çalışanları kaybetmek sizin için maliyetli olacaktır. Özellikle işe alım yaparken, yetkinlik kadar, değerler ve uyumu da sağlayabilecek kişileri daha en baştan belirlemek iyi bir strateji olur.