Hanehalkının durumunda önemli değişiklik yok

Hanehalkı Bütçe Araştırması’na dayalı olarak  hazırlanan 2015 yılı Hanehalkı Tüketim Harcamaları verileri önceki gün yayınlandı.

DÜNYA’da dün Alaattin Aktaş, İsmet Özkul ve Mehmet Kaya verileri değerlendirdiler.

Önceki gün yayınlanan 2015 Yılı Hanehalkı Bütçe Araştırması’na göre;

2015 yılında hanelerin aylık ortalama tüketim harcaması 3.043 TL oldu. 2015 yılına göre tüketim harcamaları cari fiyatla yüzde 6.9 oranında arttı.

2015 yılında tüketici fiyatlarında yıllık ortalama artış yüzde 7.67 olduğuna göre, enflasyondan arındırılmış fiyatlara göre, halkımız 2015 yılında tüketim için daha az para harcayabilmiş demektir.

Toplam tüketim harcamalarının büyük bölümünün üst gelir grubundaki haneler tarafından yapılması, üretimi, toptan ve perakende ticareti, fiyat yapısını etkiliyor. 

Üretim, pazarlama yapanlar, fiyat belirleyenler hanelerin sadece yüzde 20’sini oluşturan 15 milyon nüfusun talebini karşılayacak üretime ağırlık veriyor. Fiyatlamayı bu üst gelir grubundakilere göre yapıyor.

Hanelerin gelir gruplarına ve hanedeki nüfusa göre, toplam tüketimin dağılımı da değişiyor.

Genel olarak toplam tüketimden en fazla pay alan yüzde 20.2 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 26 ile konut harcamaları ve yüzde 17 ile ulaştırma harcamaları.

Türkiye genelinde nüfusun sadece 22’si kirada oturuyor.  Ancak, tüketim harcamalarında konut ve kira harcamalarının büyüklüğü belirlenirken, kendi evlerinde oturanların, evleri olmasa idi ne kadar kira ödeyecekleri (izafi kira) dikkate alınıyor. Konut için yapılan her türlü harcamalar (su, gaz, elektrik, tamirat) dikkate alınıyor.

Hanelerde yaşayanların varlık durumu, aylık tüketim harcamasının dağılımını belirliyor.

-En düşük gelirli 4 milyon 300 bin aile, aylık tüketim harcamasının yüzde 30.2’sini gıdaya tahsis ederken, üst gelir grubunda toplam aylık harcamada gıdanın payı yüzde 14.6 oranında. Orta direk aylık tüketim harcamasının yüzde 22.6’sını gıdaya tahsis ediyor.

Tüketim harcaması, hanelerin gelir durumuna göre değişiyor.

Türkiye’de 2015 yılında 21 milyon 600 bin hane vardı. Gelir grubuna göre 5 gruba ayrıldığında her gruba 4 milyon 300 bin hane ve 15 milyon nüfus düşüyor.

En düşük gelirli 4 milyon 300 bin hanenin aylık tüketim harcamaları toplam tüketim harcamasının sadece yüzde 8.7’sini oluştururken, en varlıklı 4 milyon 300 bin aile toplam tüketim harcamasının yüzde 38.5’unu yapıyor.

Orta direkte bulunan ve toplam hanelerin yüzde 20’sini oluşturan orta direkteki hanelerin toplam tüketim harcamasındaki payları yüzde 17.4 oranında.

Hanelerde yaşayan sayısı da aylık tüketim harcamasın da gıda harcamalarının büyüklüğünü etkiliyor.

Bir kişilik hanede aylık tüketim harcamasının yüzde 14.9’u gıdaya giderken, gıda harcamalarına giden para 3 kişilik ailede toplam tüketim harcamasının yüzde 17.6’sı, 7 kişilik ailede yüzde 29.6’sı gıdaya gidiyor.

Hanehalkı Bütçe Araştırması ve Tüketim harcamaları istatistikleri, yatırımcılar, üreticiler ve ticaret erbabı için çok önemlidir.

Bir girişimci bu istatistiklere bakarak, piyasaya arz edeceği tüketim malının alıcılarının kimler olabileceğini, piyasanın büyüklüğünü hesaplayabilir.

Açıklanan veriler, Türkiye’de gelir dağılımının bozukluğunun sonucu olarak, tüketici piyasasında, varlıklı hanelerin ana alıcı olduğunu gösteriyor.

İç talebin yavaşlamasının veya canlanmasının büyük ölçüde üst gelir grubundaki hanelerin harcamalarına bağlı olduğu anlaşılıyor.

Şu günlerde iç talebi canlandırma arayışları sürerken buna dikkat edilmesinde yarar var.