Hamzadere Havzası'nda ne yapmalıyız?

Anadolu sevdasını “hamaset tuzaklarına” hiç düşürmedik. Yanlışlarımız ve hatalarımız oldu ama aynı hataları tekrarlamama özeni de gösterdik. Kitle dalkavukluğunun ardına sığınmadık, kendi bildiklerimizi doğru sanma yerine kendimize sorgulamayı tercih ettik. Hep sahaya indik, sahada eli taşın altında olanlardan öğrendik. Keşan’ da yapılan, Keşan, Ipsala ve Enez’ den STK yöneticilerinin katıldığı toplantıda da eli taşın altında olanlar vardı.

Sorulması gereken temel soru şu: Hamzadere Havzası’ nda ne yapılmalı ve nasıl yapılmalı? Eğer bugün geldiğimiz aşamada sorunun yanıtını açıkça vermezsek, toplantıda analiz yapan bizler de toplantıyı örgütleyen kuruluş ve kurumlar da katılarak konuşulanlara tanıklık edenler de tarih önünde sorumlu olur.

1) Hamzadere Havzası’nın durumunu saptamak için “ Hamzadere Bölgesi - Keşan, İpsala-Enez- Saros Körfezi Kalkınma Gündemi: Strateji ve Yol Haritası” belgesini hazırlatanlar çok önemli bir adım atmıştır.Bu belgedeki rakamlar, analizler yüzde 25 doğru olsa bile sıfıra göre çok önemli bir adım, büyük bir ilerlemedir. Şimdi elimizin altında yapılmış bir çalışma var, bundan sonra sözü olanlar eldeki bu belgenin eksiklerini tamamlamalı, yanlışlarını düzeltmeli ve yörenin gelişmesi için yapıya yeni tuğlalar eklemeli.

2) Ülkemizinde sorunların büyük bir bölümünün farkındayız. Ne olduğunu biliyoruz.Ama önemli bir eksiğimiz var: Ne yapılacağını ve nasıl yapılacağını bilmiyor; organize olamıyor ve ilerleyemiyoruz. Böyle bir sonucu yaratan etkenlerin başında, “veriye dayalı ve muhakeme-odaklı iş yapma bilincinin yeterli düzeye ulaşamış olması” var. TEPAV’a yaptırılan çalışma veriye dayalı ve muhakeme- odaklı davranışa götüren bir adım olduğu için önemsenmeli.

3) Hamzadere Havzası’ında toprakların mülkiyet yapısındaki parçalanma sorunu her yerde olduğu gibi geçerli.Toprak analizleri, yetiştirilmesi gereken bitki çeşitleri arasındaki ilişkinin ne olması gerektiğine ilişkin bazı adımlar atılmasına ihtiyaç var. Uzun vadeli geleceği belirleyecek olan stratejimiz yok. Bir strateji konseptine dayalı olmayan herhangi bir planın ve eylemin başarı şansının düşük olacağını bilinmeli.

Su yönetimini önemli

4) Hamzadere Bölgesi’ ndeki barajların doluluk sorunu var. Barajların doluluk oranını çözmek son çözümlemede merkezi ve yerel yönetimlerin iradesine bağlı. Özlilkel Hamzadere Barajı’ nın Meriç’den su pompalamaya ihtiyacı var. Bu sorun kısa zamanda aşılabilir. Aşılması gereken asıl sorun, hiç kimsenin savunmacı bir anlayışın tuzaklarına düşmeden “Havzanın Sulama Yönetimi” konusunda bir stratejinin belirlenmesi, barajların doluluk oranı kadar “sulama yönetimleri” konusunda üreticinin eğitilmesi konusunun ciddi biçimde ele alınması. Sulama yönetim konusunda bir yol haritası olmalıdır; bana göre bu aşamada atılması gereken ilk adım sulama konusunda bütün değişkenleri dikkate alan fizibilitesi hazırlanmalı.

5) Yörenin ağırlıklı ürünü olan çeltik ve ayçiçeği konusunda dünyadaki değişmeleri, yeni teknikleri dikkate alan, aynı topraklarda aynı ürünleri yetiştirmenin yarar ve zararlarını net olarak tanımlayan bir başka proje daha yapılmalı; bu konudaki ortak akıl yazılı belge haline getirilerek tam anlamıyla bir kapsayıcı işe dönüştürülmeli.

6) Optimum işletme ölçeğinin ürünlere göre tanımlanması, girdi maliyetlerindeki değişmelerin ve rakip ülkelerin maliyetlerle karşılaştırılması, tohumdan ilaca, elektrik enerjisinden mazota bütün girdi maliyetlerin karşılaştırılmalı analizi el altında olmalı ve bir proje-kapsamında değerlendirilmeli.

Bütüncü yaklaşım

7) Hayvancılık konusunda, yem maliyetleri ve et ve süt fiyatları dengesini dikkate alan bir rekabet analizi yapılmalı, eksik ve yanlış bilgilerle doğru iş yaptığını sanma alışkanlık konforu terkedilmeli. Bu saplantı nedeniyle çıkmaza giren çok sayıdaki girişimcinin düştüğü tuzaklara yenilerinin düşmemesini sağlayacak çalışmalar ivedilikle yöre halkıyla paylaşılmalı.

8) Havzadaki ürün desenini çeşitlendirmenin fayda ve maliyetini analiz eden; sadece ürünleri destekle yerine hasat, hasat sonrası işlemler, depolar, ürün özelliklerine göre finans sistemleri geliştirilmesi gibi, değer yaratma zincirinin bütün halkalarını birlikte ele alan bütüncü bir yaklaşım sergileyen uygulamalar benimsenmeli.

9) Yöre insanı, burada değinilen ve değinilmeyen ayrıntıdaki daha bir dizi sorunu yakından izleyecek, çözüm önerileri giliştirecek, uygulamaları izleyerek geri-bildirim döngüleriyle hataları düzeltip ilerleyecek oluşumları izleyen bir “liderlik” oluşumunun arkasında durmalı.

Bir sonraki toplantıda burada sıralanan konulardan sadece birini ele alarak, gerekli hazırlıkları yaparak çerçevelerden öze inmeliyiz. Ülkenin her yerinde gerçekten rahatsız olduğum çerçeve anlatımları artık proje odağına indirmeliyiz. Veriye dayalı ve muhakeme odaklı iş yapmayı hızla hayata taşımalıyız.