Hafta tatili, bayram ve genel tatil çalışması ücretinin ödendiğinin ispa

Av. Cihan AVCI

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2009/6809 E. ve 2009/22897 K. sayılı kararında hafta tatili genel tatil ve bayram tatiline denk gelen günlerdeki çalışmalara ilişkin ücret ödemelerinin ne suretle ispatlanacağını ortaya koymuştur. Yargıtay'ın fazla mesai ile ilgili olarak bu kararla aynı çözüm tarzını benimsediği çok sayıda içtihatı bulunmaktadır. Bu kararda ise Yargıtay 9. Hukuk Dairesi meseleyi haftada 45 saati aşan çalışmalar dışında kalan ve yine zamlı ücrete hak kazandıran çalışmalardan olan bayram, genel tatil ve hafta tatili çalışması açısından irdelemiştir.

İncelememize konu kararda, davacı işçi hafta tatili ile bayram ve genel tatil ücreti isteklerinde bulunmuş, davalı işveren sözü edilen çalışmaların karşılığının bordrolarda gösterilerek ödendiğini savunmuştur. Bilirkişi raporunda, bordroların imzalı olduğu ve sözü edilen tatil ücretlerinin ödendiği belirtilmiş, taktiri mahkemeye ait olmak üzere tanık beyanları doğrultusunda hesaplamaya gidilmiştir. Mahkemece, bilirkişi raporuna itibar edildiği belirtilmiş ancak bordrolarda yer alan ödemelere dair herhangi bir gerekçeye yer verilmeksizin isteklerin kabulüne karar verilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bahse konu olayda öncelikle uyuşmazlığın odaklandığı noktayı tespit etmiştir. Buna göre, davacı işçinin hafta tatili ile bayram ve genel tatil ücretlerine hak kazanıp kazanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 46. maddesinde işçinin, tatil gününden önce aynı yasanın 63. maddesine göre belirlenmiş olan iş günlerinde çalışmış olması koşuluyla yedi günlük zaman dilimi içinde 24 saat dinlenme hakkının bulunduğu açıklanmıştır. İşçinin hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin 2. fıkrasında ifade edilmiştir.

Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Ayrıca, hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin 24 saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 3. maddesine göre hafta tatili Pazar günüdür Kural bu şekilde olmakla birlikte, işçiye Pazar günü dışında hafta tatili izni kullandırılması mümkündür.

Hafta tatili gününde çalıştığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda yer alan hafta tatili ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümünün boş olması ya da bordronun imza taşımaması halinde işçi, hafta tatilinde çalışma yaptığını her türlü delille ispat edebilir.

Yargıtay'a göre, imzalı ücret bordrolarında hafta tatili ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından daha fazla çalışıldığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin hafta tatili alacağının bordroda görünenden daha fazla olduğu yönünde bir ihtirazı kaydının bulunması halinde, hafta tatili çalışmalarının ispatı her türlü delille yapılabilir. Buna karşın, bordroların imzalı ve ihtirazı kayıtsız olması durumunda dahi, işçinin geçerli bir yazılı belge ile bordroda yazılı olanın dışında hafta tatillerinde çalışmaların yazılı delille kanıtlaması gerekir, işçiye bordro imzalatılmadığı halde, hafta tatili ücretlerinin tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda da ihtirazı kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde hafta tatili çalışması yapıldığının kuvvetli delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.

Yargıtay hafta tatilli çalışmalarının uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde takdiri indirim yapılmasını gerekli görmektedir.Ancak, hafta tatili çalışmasının taktiri delil niteliğindeki tanık anlatımları yerine, yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 47. maddesinde, kanunun kapsamındaki işyerleri bakımından, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödeneceği hükme bağlanmıştır.

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2. maddesinde resmi ve dini bayram günleriyle yılbaşı gününün genel tatil günleri olduğu açıklanmıştır. Buna göre genel tatil günleri, 1 Ocak, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos günleri ile Arife günü saat 13.00'da başlanan 3.5 günlük Ramazan Bayramı ve Arife günü saat 13.00'de başlayan 4.5 günlük Kurban Bayramı günlerinden oluşur. Ulusal bayram günü ise, 28 Ekim saat 13.00 ten itibaren başlayan 29 Ekim günü de devam eden 1.5 gündür. İşçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırabilir

İncelediğimiz Yargıtay kararına konu uyuşmazlıkta ise davacının imzasını taşıyan ücret bordrolarında tatil ücreti adı altında her ay değişen rakamlarda ödeme yapılmış, davacı hakların tam olarak ödenmediğine dair itirazda bulunmamıştır. Davacı işçi tarafından bordrolarda görünenden daha fazla çalışıldığı da yöntemince kanıtlanamamıştır. Bu konuda davacı tanıkları bazı hafta tatilleri ile bayram ve genel tatil günlerinin bazılarında çalışıldığını açıklamışlar, davalı tanığı ise yapılan çalışmaların bordrolara yansıtıldığı yönünde anlatımda bulunmuşlardır. Böyle olunca da,Yargıtay davacı işçinin hafta tatili ücreti ile bayram ve genel tatil ücretlerinin ödendiği kabul etmiştir.