Gurbetçi işçilerin topluluk sigortası kalktı
Mülga 506 sayılı kanunda Sosyal Güvenlik Sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde Türk işverenler tarafından istihdam edilen Türk işçilerinin sosyal güvenlikleri 506 sayılı kanunun 86'ncı maddesi uyarınca 'topluluk sigortası' ile sağlanmaktaydı.
5510 sayılı kanunun ilk halinde ise, yurtdışında Türk işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin tüm sigorta kollarına tabi sigortalı olarak çalıştırılması öngörülmekteydi. Ancak 5510 sayılı kanunda yer alan bu hükmün uygulamasından daha başlamadan vazgeçildi.
5754 sayılı kanunla yapılan değişiklikle, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamayan ülkelerde Türk işverenlerin yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında emeklilik primi olan uzun vadeli sigorta kolu primleri alınmayacağı, sadece kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacağı isteyen işçilerin kendi primlerini isteğe bağlı sigorta ile ödeyebilmeleri öngörülmüştür. Yani, emeklilik primini işveren ödemeyecek, bunun yerine dileyen işçiler kendi emeklilik primlerini isteğe bağlı sigortalı olarak ödeyeceklerdir. Ancak bu şekilde olması halinde de, ödenen isteğe bağlı sigorta primleri 4-1/b sigortalılığı olarak dikkate alınacağından bu işçilerin mağduriyetleri ve 9000 gün prim ödeyerek emekli olmaları sonucunu doğuracak.
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamayan ülkelerde Türk işverenlerin yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında emeklilik primi olan uzun vadeli sigorta kolu primleri alınmayacak, sadece kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacak.
İşverenlerce yapılacak işlemler
5510 kanunun yürürlüğe girdiği tarihte mülga 506 sayılı kanunun 86. maddesine göre malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortasına tabi olanlardan sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen Türk işverenlerince bu işlerde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, 01.10.2008 itibariyle 4-1/(a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar. Bu sigortalıların topluluk sigortası kayıtları esas alınarak tescilleri kurum tarafından kanuna uygun hâle getirilir. Ancak, bunların kendileri veya işverenleri tarafından örneği kurumca hazırlanan belgenin 01.10.2008 tarihinden itibaren en geç üç ay içinde kuruma verilmesi zorunlu olup, kurum tescilleri bu belgelere göre gözden geçirilecek.
01.10.2008 tarihinden önce sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanma-yan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında, kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri hâlinde, Türkiye'de yasal olarak ikamet etme aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanacak.
Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. Bunların bildirimleri işverenleri tarafından durumlarına uygun aylık prim ve hizmet belgesi ile yapılacak. Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için SGK'ya aylık prim ve hizmet belgesinin "21 belge türü-Türk İşverenler Tarafından Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelere Götürülerek Çalıştırılan Türk İşçileri" ile verilmesi gerekmektedir.
01.10.2008 tarihinden önceki kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına ait topluluk sigortası primlerinin takip ve tahsilinde, ilgili topluluk sigortası sözleşmesi ile 506, 5458 ve 5763 sayılı kanun hükümleri uygulanacak.