Güneş yatırımları nereye ilerleyecek?
Türkiye, enerji teknolojileri ve ekipmanları geliştirmeye odaklı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ihalelerinden ikisini gerçekleştirdi. Mart 2017’deki YEKA güneş ihalesinin üzerinden altı aydan fazla süre geçti. İhaleyi alan Kalyon-Hanwha konsorsiyumundan, ortak Şirket kuruluşu için rekabet kuruluna başvurdukları dışında henüz bir haber yok. Türkerler-Kalyon- Siemens ortaklığının kazandığı YEKA rüzgar ihalesi ise daha yakın bir tarihte yapıldı. Onlardan da, ihale kapsamındaki yatırımların hayata geçirilmesi konusunda henüz somut haber duyulmadı.
Her neyse, sektördeki pek çok ilgili özellikle YEKA rüzgar yatırımının realize edilmesi hususunda karamsarlık sergilese de biz iyimserliğimizi koruyarak “daha zaman var, gelecektir elbet” deyip geçelim.
Büyük ölçekli projelerle bir ülkede teknoloji geliştirmeye çalışmak elbette önemli. İstihdam sağlama, bilgi birikimi edinme, kalifiye insan kaynağı yetiştirme, yan sektörlerin gelişmesi gibi kazanımlar elde edilebilir.
Ama bu işin bir başka boyutu daha var. Türkiye’de YEKA solar ihalesi öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılmış ekipman yatırımları var. Halen 20’den fazla güneş paneli üreticisi faaliyette. Hatta bunlar son zamanlarda üç vardiya çalışmalarına rağmen özellikle yurt içi yatırımcılardan gelen panel talebini karşılamaya yetmiyor.
Bu talep artışının arkasında sistem kullanım bedelinin yılbaşından itibaren 5 kat artacağı gerçeği yatıyor. Girişimciler, ellerindeki lisanssız GES projelerini bir an önce hayata geçirip, mevcut sistem kullanım bedelinden yararlanma derdinde.
Ama sektörden aldığımız bilgiler, panel üreticilerinin büyük çoğunluğunun yılbaşından sonrası için neredeyse hiç sipariş alamadıkları yönünde. Kimilerinin ihracata yönelik daha önceden almış oldukları siparişler nedeniyle yeni sipariş kabul edememeleri de bir başka gerçek.
Peki ne olacak?
Türkiye’deki güneş paneli üretim tesisleri hurdaya mı çıkacak? Elbette hayır.
Çünkü GES yatırım maliyetleri düşmeye devam ediyor. Bu durumda, ekipman talebinin durmak bir yana artmaya devam edeceğini söylemek yanlış olmaz. Sadece yatırımcı profili ve proje türleri arasında değişiklikler olabilir, o kadar.
Bir kere yeni GES lisans yarışmaları açılması bekleniyor. İkincisi çatı tipi GES yatırımlarının artan bir hızla yayılması da kaçınılmaz görünüyor. Hatta kimi illerde MW üstü çatı tipi GES’ler ortaya çıkmaya çoktan başladı.
Tüm bunlar gösteriyor ki güneş enerjisi yatırımlarının durmasını beklemek bir yana, artmasını beklemek lazım. Ama nasıl ki güneş hepimizin tepesine eşit şartlarda düşüyorsa, bu alandaki yatırımların da alabildiğine yaygın şekilde yürümesinde yarar var.
Yani hem küçük ölçekli GES’lerin hem de küçük ölçekli ekipman ve teknoloji firmalarının ortaya çıkması, gelişmesi ve ilerlemesi için ortam yaratmak lazım.
Güneşe bu yakışır. Buna engel olmayalım, önünü açalım.