Gündem; kredi kartları
Soner Canko (FinTech Istanbul Danışma Kurulu Üyesi)
Günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelen kredi kartları. Alışverişlerimizi kolaylaştıran, taksit imkanları sunan, puan ve indirimlerle cebimize katkı sağlayan plastik dostlarımız, ekonomik sorunlara sebep arandığında kolayca gündem oluyor.
Son günlerde taslağını bile görmediğimiz bir düzenleme hazırlığı üzerinden kredi kartları kullanımı ülkemizde yeniden tartışılmaya başlandı. Hazır konu açılmışken gündeme bir katkı yapmak ve bazen kurtarıcı bazen de günah keçisi ilan edilen kredi kartları ile ilgili kendi gözlemlerimi paylaşmak isterim.
Kartlı ödemeler kamu için önemlidir…
Kartlı ödemeler her ülkede kayıtlı ekonomiye geçiş için en önemli araçtır. Devletin önemli kaynaklarından olan vergilerin hesaplanabilmesi, izlenmesi ve toplanmasında, üretilen mal ve hizmetlerin hesaplanmasında gerekli verilerin üretilmesi kartlı ödemeler sayesinde kayıtlı ve ispatlanmış olur. Ek olarak, vergi ve diğer kamu gelirlerinin toplanabilmesi için de kartlar kolaylaştırıcı görev üstlenirler. Nakit para basmak, saklamak, korumak, dağıtmak ve işlemek maliyetlidir. Bu maliyet GSMH’nin %1,5 seviyesine kadar çıkabilmektedir. Nakit para kullanımından kaynaklı bu maliyeti kontrol edebilmek ve düşürebilmek için kartlı ödemelerin gelişmesi gereklidir, kaçınılmazdır.
Kartlı ödemeler tüketici için önemlidir…
Kartlı ödemeler tüketicilerin nakit taşıma gereksinimini ortadan kaldırıp, artan nüfusun günlük hayatında, özellikle alışverişinde hız ve pratiklik sağlar. Bilinçli tüketicilerin bütçe yapabilmesine yardımcı olur, taksit ve puan avantajlarından faydalanmasına fırsat verir. Sağladığı kolaylıkların yanı sıra finansal okur yazarlığın yeterli olmadığı, bireysel tüketimin teşvik edildiği bir ortamda kredi kartları gereksiz harcamaların yapılmasını ve bireysel borçlanmayı kolaylaştırmaktadır. Özellikle düşük gelir seviyesinde kartlı ödemelerin temel ihtiyaçlara yönlendirilmesi ve lüks tüketimden uzak tutulması çok kolay değildir.
Kartlı ödemeler ticari kesim için önemlidir…
Şirketler arasında (B2B) ve son tüketicilere yönelik (B2C) yapılan tüm mal ve hizmetlerin tahsilatında kartlı ödemelerin payı giderek artmaktadır. Bu sayede şirketler müşteri tahsilat riski ve kredilendirme ihtiyaçlarıyla uğraşmadan, sadece üretime ve satışa odaklanmaktadır. Kartlar sayesinde sunulan ödeme alternatifleri firmaların satışlarını hızlandırmakta, finansal risklerini azaltmaktadır. Son dönemde ticari faaliyetler içinde payı gittikçe artan e-ticaret uygulamalarının gelişimi de kartlı ödemeler sayesinde mümkün olmaktadır.
Kartlı ödemeler finansal sektör için önemlidir…
Finansal sektör içerisinde kart veren ve kart kabul eden finansal kurumlar (bankalar ve finansal teknoloji şirketleri) teknoloji ve hizmet üreterek rekabet etmektedir. Bu sayede daha fazla müşteri kazanmaya ve kazandıkları müşterileri daha iyi tanıyarak diğer ürün ve hizmetlerini de sunmaya çalışmaktadır. Bir diğer deyişle sektörün düşük risk ve ideal karlılık için kartlı ödemeler sayesinde oluşan veriye, bilgiye ihtiyacı vardır.
Kartlı ödemeler ülke için önemlidir…
Son yıllarda ülkemizde bireylerin erişebildiği en kolay kredi kanalı kredi kartları üzerinden sağlandığı için burada görülen artış geçicidir ve tek başına incelendiğinde yanıltıcıdır. Son beş yıllık verilere bakıldığında kredi kartları ile yapılan ödeme işlemlerinin sayısında % 26, işlem tutarında -dönemsel enflasyona paralel- % 274 oranında artışlar gözlemlenmektedir. Önemli bir ekonomik araç olan kartların fayda ve zararlarını analiz ederek ve sadece o araçlarla ilgili düzenleme yaparak makro ekonomik değişiklikler beklemenin yeterli olmayacağı açıktır.
Artan tüketim harcamaların ne kadarının zaruri harcamalar olduğu, bunların artma nedeninin tüketim baskısı mı yoksa enflasyonist süreçler mi olduğu ayrıca incelenmelidir. Sonuç olarak, tam rekabet şartlarında çalışan etkin bir piyasa işleyişi ile tüm taraflara faydası olan kartlı ödemeler konusunda yeni düzenlemelere değil mevcut faydaların arttırılmasına ve bilinen yan etkilerin azaltılması için çabalara ihtiyaç vardır. Finansal okur yazarlığı eksik ve çağın global tüketim baskısı arasında sıkışmış olan günümüz toplumlarında uzun dönemli ve kalıcı gelişme sağlayabilmek için topyekûn bir eğitim ve tasarruf seferberliği daha etkin olacaktır.