Gümrükte tahlil işlemleri ve yanlış yorumlar
Dış ticaret faaliyeti gösteren şirketlerimiz hangi eşyaların gümrük idaresince tahlile tabi tutulacağını bilmek isterler. Tabi ki tahlil işi hem işlemleri geciktirir hem de maliyet yükler.
Demek ki, bu konuda önceden bilgi sahibi olmak gerekiyor. Gerek beyan sahipleri tarafından yapılacak beyanların sağlıklı olması, gerekse gümrük memurlarının doğru işlem yapabilmeleri bakımından tahlil konusundaki ince noktaları bilenler avantaj sağlayabiliyor.
Laboratuar tahliline tabi tutulacak eşya gümrük yönetmeliği ekinde liste halinde yer alıyor. Tahlil konusundaki ayrıntılar ise yönetmeliğin 196'ncı maddesinde belirtiliyor.
Ancak, tahlil konusundaki hükümlerin yanlış yorumlar yapılabilecek bir yapıda olduğu da söylenebiliyor.
Şöyle ki; Gümrük Yönetmeliği'nin bu maddesinin 2. fıkranın (a) bendinde yer alan düzenlemeden şu iki sonucun çıkarılması mümkün görünüyor.
1. Dökme gelen ve ek 23'te yer alan eşya hariç diğer eşyaların sarı hatta işlem görmesi durumunda GTİP belirlenmesi amacıyla laboratuar tahliline gönderilmeyeceği
2. Hangi hatta olduğuna bakılmaksızın yönetmelik -23'te yer alan listede bulunan eşyanın niteliği itibarıyla gümrük tarife istatistik pozisyonunun tespitinin mümkün olması halinde muayene ile görevli memurun eşyayı laboratuar tahliline göndermesine gerek olmadığı
Varılan bu iki sonucun anlamlı olabilmesi için, beyanın GTİP açısından tatminkar olması gerekiyor. Zira beyan sahibi, beyan yaparken beyannamenin hangi muayene hattında işlem göreceğini bilemez. Dolayısıyla eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonuna ilişkin beyanını tarife cetveli, izahname ve sair ilgili mevzuatta öngörülen objektif kriterleri karşılayacak şekilde yapması gerekiyor.
Örneğin; analize tabi eşya listesindeki bir eşyanın doğru tarifelendirilmesi gereken ve ancak tahlil sonucunda tespit edilebilecek objektif değerlerini tevsik etmeden, eksik verilerle, varsayıma veya kanaate dayalı olarak beyan yapmaması gerekiyor.
Aksi takdirde, muayene aşamasında GTİP tespitinin sıhhatli olduğunu gösteren veriler olmadığından, muayene memurunca eşyanın laboratuar tahliline gönderilmesinin önünde bir engel kalmıyor. Çünkü, beyannamenin sarı hatta olması, "Gümrük vergilerinin tahakkuk ettirilmesi, muafiyet hükümlerinin uygulanması ya da uygulanacak ticaret politikası önlem-lerinin belirlenmesi için eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonunun muayene ile görevli memurca tespitinin mümkün olmaması" halini ortadan kaldırmadığı gibi, tarife tespiti için zaruri olan objektif verilerin tevsik edilmesi gerekliliğini de ortadan kaldırmaz.
Beyan sahibinin öncelikli yükümlülüğü doğru ve tam bir beyan yapmak ve beyanın doğruluğunu destekleyici verileri beyanname ekinde sunmak veya gümrük idaresinin talebi üzerine ibraz edebilecek durumda olmasıdır.
BİLGE sisteminde muayene hattı, beyanın gerekli bilgileri içerdiği varsayımı altında, bilgilerin doğruluğunun teyidine yönelik olarak belirleniyor.
Dolayısıyla, GTİP açısından gerekli verileri içermeyen beyannameler kapsamı eşyanın tahlile gönderilmesi durumunda, beyannamenin sarı hatta olduğundan bahisle 196/2 (a) hükmü uyarınca eşyanın Laboratuar tahliline gönderilemeyeceğine dair yükümlü itirazları anlamsız olur.
Diğer yandan, GTİP açısından tatminkar bir beyana konu eşyanın, sarı hatta işlem gördüğünde, makul bir şüphe veya ihbar olmaksızın tekrar laboratuar analizine gönderilmesine elbette gerek bulunmuyor. Ancak, muayene ile görevli memur, beyanname ve eklerinden hareketle eşyanın doğru tarife istatistik pozisyonunda beyan edildiğine dair bir kanaate varamazsa, diğer bir deyişle beyan tatminkar değilse eşyayı laboratuar tahliline göndermesi normal karşılanmalıdır.
Sonuç olarak, eşyanın GTİP açısından laboratuar tahliline gönderilmesi, beyannamenin işlem göreceği muayene hattına göre değil, beyanın GTİP açısından tatminkar bilgileri içermesiyle alakalıdır.
Yönetmeliğin belirtilen hükümleri, tatminkar beyanlara konu eşyaların, keyfi olarak laboratuar tahliline gönderilmesinin önlenmesi amacına yöneliktir.
Dolayısıyla, GTİP açısından gerekli bilgileri ihtiva etmeyen ancak sarı hatta işlem görecek beyannameler için, sarı hatta işlem göreceğinden bahisle laboratuar tahliline gönderilemeyeceğine dair yükümlü iddiaları veya aynı gerekçeyle ilgili memur tarafından tahlile gönderilmemesi doğru bir uygulama olmaz diye düşünenlerin sayısı hayli fazladır.