Gümrükte bazı eşyaya kısmi muafiyet

Hasan AKDOĞAN

Gümrük Kanunu’nun 131’inci maddesi ile ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartların Bakanlar Kurulu’nca tespit edile-ceği hüküm altına alınmış bulunuyor.

Buna istinaden çıkarılan 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu kararında hangi eşyaların hangi özel şartlarda tam muafiyetten yararlanmak suretiyle geçici ithalat rejiminden faydalanacağı belirtiliyor.

Ancak, kısmi muafiyetten yararlanacak eşya ile ilgili bir düzenleme bu kararda bulunmuyor. Bu konuya Gümrük Başmüfettişi Bayram Çelik, Gümrük Dünyası Dergisi’nde dikkat çekiyor. Konu ile ilgili görüşlerinden yararlanmakta fayda gözüküyor.

Kısmi muafiyetten yararlanmak için Gümrük Kanunu’nun 132’nci maddesinde yer alan hükme bakmak gerekiyor.

Buna göre; “Mülkiyeti, Türkiye gümrük bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve 131’inci madde uyarınca konulmuş hükümlere tabi olmayan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat iznine ilişkin hükümlerde öngörülen koşulları taşımayan eşyanın, kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden yarar-lanması mümkündür…” deniliyor.

Kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılması talep edilen eşya için geçici ithalat izni, gümrük idarelerince veriliyor. İthal eşyası ile ilgili ayniyet tespitinin mümkün olmadığı hallerde, geçici ithalat rejiminin kullanılmasına izin verilmiyor. Zira geçici ithalat rejiminde, eşyanın olağan yıpranma dışında herhangi bir değişikliğe uğramadan tekrar ihracı söz konusudur.

Kısmi muafiyetten yararlanacak eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalma süresi 24 ayı aşmamak kaydı ile izni veren gümrük idaresince belirleniyor. Bununla birlikte izin hak sahibi tarafından rejim süresi içinde yazılı olarak gümrük idaresine müracaat edilerek ek süre talep edilebiliyor. Bu durumda yetkilendirilmiş gümrük müşavirinin (YGM) tespit yapması ve sonucu rapora bağlaması gerekiyor.

Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının yüzde 3’ü olarak uygulanıyor.

Bu vergiler eşyanın rejimden yararlandığı her ay için alınıyor ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak değerlendiriliyor. Örneğin gümrük idaresi tarafından verilen izinde rejim süresi 6 ay olarak tespit edilmiş ise, peşin olarak alınması gereken vergilerin miktarı da 6 aylık süre dikkate alınarak hesaplanıp, kalan kısmı ise teminata bağlanıyor.

Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmayacak eşyalar da şöyle sıralanıyor: “Türkiye’ye ithali yasak olan eşya, tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyat tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya, ülke ekonomisine zarar verebileceği bakanlıkça belirlenecek eşya.”

Esasen mükelleflerle gümrük idareleri arasında hesaplanacak vergiler açısından sık sık sorunların çıktığı söyleniyor. Merkezi gümrük otoritesi konuya ilişkin düzenlemeleri sorunlar ortaya çıktıkça yapıyor. Burada önemli olan mükellefin bu sistemden yararlanırken haklarını bilmesi ve koruması oluyor.