Gümrüklerde yeni dönem
Ha geldi ha gelecek derken, sonunda beklenen tarih geldi. Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası'nda (YYS) yeni dönemin başlayacağı 15 Ağustos bu kez daha ileri ötelenmedi. Ve pek çok ithalat-ihracat yapan firmanın hayatına önemli değişiklikler getiren sistem yürürlüğe girdi. Öncelikle bu önemli ve faydalı değişikliğin ülkemize hayırlı olmasını diliyorum. Avrupa Birliği süreci içerisinde, gümrük sistemine ilişkin önemli bir taahhüdümüzü daha böylelikle devreye almış olduk. Aslında tam bugün bu konuyu detaylı yazmaya hazırlanır iken, Almanya Başbakanı Merkel’in Türkiye ile Gümrük Birliği Anlaşması'nı genişletmeyi düşünmediklerine dair beyanı keyfimizi kaçırmadı değil. Belki ekonomik, belki siyasi gelişmelerin etkisi ile sarf edilmiş bu cümlelerin Türkiye AB ilişkilerine ve özellikle ticari ilişkilere zarar vermemesi elbette en büyük temennimiz. Hele ki YYS gibi önemli bir sistemi tam da devreye almış iken, bu gelişmelere gölge düşmeden Gümrük Birliği Anlaşması'nın Türkiye’nin lehine gelişim göstermesi ve beklediğimiz avantajlı durumu elde etmek en önemli arzumuz. YYS’nin belgeyi alan firmalara yalnızca Türkiye’de değil, dünya üzerinde de yetkili bir operatör unvanı sağlayacak olması da AB ve Gümrük Birliği sürecinde bizleri heyecanlandıran önemli bir gelişme.
AB Gümrük Kodu'nda 2020 yılına dek kademeli olarak kağıtsız bir gümrük ortamına geçiş ile Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası, şirketlerin gümrük işlemlerinde merkezi gümrükleme ve öz değerlendirme imkanlarının sağlanması gibi yeni uygulamaları da öne çıkartıyor olacak. Sistem, güvenilir ve mevzuat uyarınca belirtilen koşulları yerine getiren şirketler için ithalat ve ihracat süreçlerinde gümrükleme işlemlerindeki süreyi en aza indiren ve bu şirketlerin ithal eşyasını doğrudan fabrikaya getirilebildiği veya ihraç eşyasını fabrikadan gümrük sınırına gönderebildiği bir uygulamaya olup, gümrük işlemlerinde sadece bir muayene avantajı yaratmamakta, aynı zamanda şirketlerin bir tür gümrük idaresi gibi gümrük işlemi yerine getirmesine imkan sağlamaktadır. Bu bakımdan YYS uygulaması, gümrükleme işlemlerine tamamen farklı bir bakış açısı da getiren uluslararası bir uygulamadır. Bu düzenlemeyle şirketlerin; emniyet ve güvenilirlik, izlenebilirlik, bilgi ve belgeye erişilebilirlik gibi bazı koşulları sağlamaları beklenmektedir. Ayrıca şirketlerin, kendi iç kontrolünü yaparak gümrük işlemlerinde eksikliklerini tespit etme ve gümrükte düzeltme yapabilmelerine ilişkin altyapıya sahip olmaları da beklenmektedir. Bu uygulamada en çok öne çıkan konu, ithalat ve ihracatta yerinde gümrükleme konusudur. Buradaki ana koşul, şirketlerin gümrük idaresine benzer bir fiziksel ortama ve gümrük idaresinin bakış açısına sahip olmaları gerekliliğidir. Bu bakış açısı ile hem personel sıkıntısı çeken gümrük idaresi yasal olmayan ticaret ile daha etkin mücadele edecek hem de YYS'ye sahip şirketler gümrük işlemlerini daha az maliyetli ve daha hızlı gerçekleştirebileceklerdir.
Uluslararası bir düzenleme olan YYS uygulaması, OKSB uygulamasından tamamen farklı bir disipline sahiptir. Yetkilendirilmiş Yükümlü Belgesi almış ve yerinde gümrükleme izni olan firmalar, mallarıyla ilgili gümrük işlemlerini, bu işlemleri firmaların gümrük idaresi yerine, kendi tesislerinde gerçekleştirebilmektedirler. Bu haktan yalnızca YYS belgesine sahip ve uygulamaya ilişkin ilgili ek koşul veya koşulları sağlayan kuruluşlar faydalanabilmektedir. Bu sistemden serbest bölgeler dahil Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik olan, en az 3 yıldır faaliyette bulunan, gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve izlenebilir olan, mali yeterliliği olan, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip, kendi oto kontrolünü yapabilen, güvenilir firmaların tamamı yararlanma hakkına sahip olabilmektedirler.
YYS ile gümrüğe beyanın doğru yapılmasına dair işlemlerin gerisinde çok önemli bir mevzuat bilgi, birikim ve deneyiminin var olduğunu unutmamak gerekiyor. Yanlış beyanların yaratacağı risk ve cezaların büyük, hataların telafisinin son derece güç olduğu, iyi ve yaygın bir operasyon ekibi gereksinimi ile danışmanlık gerektiren işlerin varlığı ve bu işlemlerin öneminin veya hassasiyetinin YYS ile azalacağını düşünmek son derece yanıltıcı olur. Bu sistem ile firmaların sonradan kontrole tabi olacak olmaları, sorumluluklarını daha fazla arttırmakta. Mevzuat bilgi ve becerisine yüklediği insiyatif ile daha fazla risk alınmasını gerektiren bu uygulama ile, konunun uzmanı olan bir gümrük müşavirlik firmasına duyulan ihtiyacın daha da arttığının gözden kaçırılmaması da son derece önemli.