Gümrüklerde nakit kontrolleri
Gümrük otoritesi yolcu beraberinde ülkemize getirilen veya ülkemizden çıkarılan nakitle ilgili yeni düzenlemeleri yürürlüğü sokmuş bulunuyor. Yayınlanan genelgeye göre, nakdin (Türk Parası, yabancı paralar ve bunlarla ödemeyi sağlayan; bono, poliçe ve çekler ile seyahat çekleri, posta çekleri, yurt içinde veya yurt dışında yerleşik kuruluşlarca verilen ödeme emri vb. belgeler) giriş ve çıkışına ilişkin usul ve esaslar Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında mevzuat ile suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında mevzuatta düzenlenmiş bulunan hüküm-lere göre işlem yapılıyor. Buna göre; kuryeler, seyahat edilen taşıtlar veya yolcu beraberi transfer edilen nakdin takibi, kontrolü, yasadışı yollarla transferinin önlenmesi ve gerektiğinde kayıt altına alınması işlemleri Gümrük idaresinin sorumluluğuna verilmiş bulunuyor.
Yurt içine nakit girişi
Yurt içine girişte, getirilmesi serbest olup olmamasına bağlı olarak fiziki nakit transferlerine ilişkin olarak iki ayrı rejim uygulanıyor.
Birincisi kaynağı itibariyle yurda girişi yasak nakit
a) Yolcuların üzerlerinde, bagajlarında veya taşıtlarında 32 sayılı Karar'ın 17'nci maddesi kapsamında yurt dışından alınan bir krediyi veya 14'üncü maddesi kapsamında kişisel sermaye niteliğindeki kıymetleri (kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin ve güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal ve göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarını tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları gibi) gümrük giriş noktalarından, bankacılık sistemi dışında, yurda getirmeleri ve beyan edilmesi mümkün olmuyor.
b) Yurda girişte, aksine bilgi ve belge olmaması durumunda, kişilerin taşıdıkları nakdin kaynağına ilişkin gümrük idaresinin talebine istinaden bulundukları beyan esas alınıyor ve getirilen nakdin kaynağının, kredi veya kişisel sermaye olmadığının beyan edilmesi durumunda, yurt içine getirilmesine izin veriliyor. Nakdin kaynağının, yurt dışından alınan bir kredi veya kişisel sermaye hareketi olduğunun beyan edilmesi halinde, söz konusu nakde el konuluyor.
c) Gümrük idaresi, yurda girişte farkındalığın arttırılması ve caydırıcılığın sağlanmasını temin edecek sayıda kişiden, bulundurdukları nakdin kaynağını kontrol amacıyla beyanda bulunmalarını isteyebiliyor.
İkincisi gümrük giriş noktalarından yurda girişi serbest olan nakit
Yurt dışından temin edilen krediler ve kişisel sermaye niteliğindeki kıymetler hariç olmak üzere, mal ve hizmet ihracat bedeli, transit ticarete ilişkin kazançlar, yabancı sermaye bedeli veya diğer kaynaklardan temin edilen "nakdin" gümrük giriş noktalarından yurda getirilmesi serbesttir. Bu nakdin, beyan edilmesi zorunlu değildir. Ancak, istemeleri halinde, yolcuların getirilmesi serbest olan nakdi "Nakit Beyan Formu" ile gümrük idaresine beyan etmeleri mümkündür. Yurt dışına çıkarılan nakit ile ilgili Nakit Beyan Formu düzenlenmiyor.
Bu form, Türkiye'de dövizin bankalarda bozdurulması sırasında kullanılabileceği gibi, yurt dışına çıkışta limit üstü nakdin yurt dışından getirildiğini ispat için de kullanılabiliyor.
Nakit Beyan Formu konusu efektifin ihracat bedeli veya yabancı sermaye bedeli olarak alışının yapılabilmesi için; formun "Geliş Sebebi" bölümünde nakdin kaynağının "İhracat" veya "Yabancı Sermaye Bedeli" olduğunun açıkça belirtilmesi gerekiyor.
Bankalar tarafından ihracat karşılığı getirilen dövizlere ilişkin, Nakit Beyan Formlarının doğruluğunun ilgili Gümrük idaresinden sorulmasına ilişkin talepler gecikmeksizin karşılanıyor.
Yurt dışına nakit çıkışı
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun gereği yapılacaklar
32 sayılı Karar çerçevesinde, yurt dışına gümrükler üzerinden çıkarılacak nakde ilişkin miktar sınırlamaları bulu-nuyor. Bu itibarla, yasal sınırları aşan miktarlarda nakit çıkışının önlenmesinden, tespitinden, yakalanmasından ve bunlara ilişkin yasal işlemlerin yapılmasından gümrük idaresi sorumlu oluyor,
Yurt dışına çıkan kişilerin bankacılık sistemi dışında çıkarabilecekleri Türk Parası'nın üst limiti 5 bin dolar karşılığı Türk Lirası'dır. Aynı limit yabancı para için de geçerlidir. Ancak, 32 sayılı Kararın 4'üncü maddesinin f fık-rasında, yabancı paranın yurt dışına çıkışı ile ilgili olarak bazı istisnalar getirilmiştir. Buna göre;
Yurt dışında yerleşik kişiler ile Türkiye'de yerleşik sayılmakla birlikte yurt dışında çalışan Türk uyruklu kişilerin, yurda girişlerinde beyan etmiş olmak koşuluyla 5 bin dolar üzerindeki dövizi yurt dışına çıkarmaları mümkündür.
Türkiye'de yerleşik kişilerin 5 bin üzeri dövizi bankacılık sistemi dışında yurt dışına çıkarabilmeleri ise ancak "görünmeyen işlemler" çerçevesinde bankalardan döviz satın aldıklarını tevsik etmeleri halinde mümkündür. b) 5 bin dolar karşılığına kadar olan Türk Parası ve yabancı paraların beyan edilmesi gerekliliği bulunma-maktadır.
Bu miktarı aşan Türk Parası'nın bankacılık sistemi dışında, herhangi bir şekilde yurt dışına çıkarılması mümkün değildir.
32 sayılı Karar'da, Türk Parası ve yabancı paralarla ödemeyi sağlayan belgelerin yurt dışına çıkışına ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu itibarla, bu belgelerin yurt dışına çıkarılması serbesttir.
Yukarıda belirtilen limitlerin üzerindeki nakdin çıkarılmasının söz konusu olması halinde, yakalanan nakde el konuluyor.
Yurt dışına çıkışta, istisnalar saklı kalmak üzere, 5 bin dolar üstü Türk Parası ile yabancı paranın bankacılık sistemi dışında yurt dışına çıkarılması yasaklandığından öncelikle bu hükmün uygulanması gerekiyor.
Ayrıca, yurt dışına çıkarılmakta olan Türk parası ve yabancı paralarla ödemeyi sağlayan belgeler, görünmeyen işlemler çerçevesinde çıkarılan yabancı para ve daha önce yurt dışından getirildiği belgelendirilebilen döviz ile ilgili olarak suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi mevzuatı çerçevesinde gümrük idaresi tarafından açıklama istenebiliyor.
Netice olarak, olur olmaz rakamlara bağlı olan nakitlerin gümrük idarelerince denetlenebilmesi ve nakdin ekonomik sistem içine girebilmesi için yolcuların yanlarında getirdikleri veya çıkardıkları nakitle ilgili doğru bilgi vermesi ve beyanda bulunması kendi menfaatleri açısından önem taşıyor.