Gümrüklerde bekleme süresi kısaldı
Gümrük Müsteşarlığı'nca 2010 yılı başından beri gümrük işlemlerinin tamamlanma süreleri kamuoyunun bilgisine sunuluyor. Bu kapsamda 2010 yılı başından itibaren veriler Müsteşarlığın internet sitesinde duyuruluyor.
Son yıllarda teknolojik imkanların yoğun bir şekilde kullanılması ile birlikte gümrük işlemlerinin daha seri bir şekilde gerçekleştirilmesi de mümkün hale geliyor.
Gümrük Müsteşarlığı "Yasal ticarette en kolay, yasadışı ticarette ise en zor idare olmak" temel hedefi doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmalarla gümrük kontrollerini etkin ve süratli bir şekilde tamamlamayı hedefliyor. Bu doğrultuda bugün gümrük işlemlerinin tamamı BİLGE (Bilgisayarlı gümrük etkinlikleri) sistemi aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
İthalat işlemlerinde bekleme süreleri biraz daha fazla
2010 yılı Ocak ayında ithalata ilişkin işlem gören beyannamelerin yüzde 72'sinin işlemleri gümrük işlem sürecinin başladığı andan itibaren ilk 24 saat içinde tamamlandığı ve eşyası sahibine teslim edilebilir hale geldiği, bu oranın; fiziki kontrole tabi tutulan beyannameler için yüzde 59, belge kontrolüne tabi tutulan beyannameler için yüzde 73, basitleştirilmiş usulde işlem gören beyannameler için ise yüzde 88 olarak gerçekleştiği açıklandı.
Kamuoyuna açıklanan gümrük işlem sürelerine göre ihracat işlemlerinin 2010 yılı Ocak ayında yüzde 77'sinin gümrük işlemlerinin idarelere başvurunun yapıldığı andan itibaren yarım saat içinde tamamlandığı anlaşılıyor. 2010 yılı Ocak ayında ihracat beyannamelerinin yüzde 96'sının işlemleri, gümrük işlem sürecinin başladığı andan itibaren ilk 24 saatte sonuçlandırılmış görünüyor.
2011 yılı Nisan ayında ise ithalata ilişkin işlem gören beyannamelerin yüzde 71'inin işlemlerinin gümrük işlem sürecinin başladığı andan itibaren ilk 24 saat içinde tamamlandığı; bu oranın fiziki kontrole tabi tutulan beyannameler için yüzde 54, belge kontrolüne tabi tutulan beyannameler için yüzde 72, basitleştirilmiş usulde işlem gören beyannameler için ise yüzde 88 olarak gerçekleştiği anlaşılıyor.
İhracat işlemlerinin ise 2011 yılı Nisan ayında yüzde 67'sinin gümrük işlemlerinin idarelere başvurunun yapıldığı andan itibaren yarım saat içinde tamamlandığı anlaşılıyor. 2010 yılı Ocak ayında ihracat beyannamelerinin yüzde 95'inin işlemleri, gümrük işlem sürecinin başladığı andan itibaren ilk 24 saatte sonuçlandırılmış görünüyor.
Tüm aylara ilişkin verilere bakıldığında, bu sürelerin küçük değişimler gösterdiği, ivmenin ise işlemlerin daha seri tamamlanmasına yönelik olduğu ve belirli bir standardın oturduğu önemli bir tespit olarak karşımıza çıkıyor.
Gümrük mevzuatına göre; gümrük kontrolleri, kırmızı (fiziki kontrol), sarı (belge kontrolü), mavi (sıfır kontrol) ve yeşil hat (sıfır kontrol) olarak adlandırılan dört çeşit kontrol tekniği ile gerçekleştiriliyor. Gümrük beyannamelerinin hatlara yönlendirilmesi ise risk analizleri sonucunda tamamıyla bilgisayar aracılığıyla yapılıyor. Ayrıca işlemlerde hangi memurun görev yapacağını da BİLGE sistemi belirliyor.
Amaç kontrollerin süratli ve sağlıklı olması
Gümrük Müsteşarlığı, gerçekleştirilecek gümrük işlemleri için çeşitli kriterler doğrultusunda risk değerlendirmesi yaparak, kontrol işlemini yapacak personelin ne düzeyde bir inceleme gerçekleştireceğini belirlemeye çalışıyor.
Bürokrasinin en aza indirilmesi ve eşyanın gümrüklerde beklememesi hedefleniyor. Türk Gümrük İdaresinin bu anlamda AB normlarına yaklaştığı, gelişmiş ülkelerde uygulanan sistemleri oturtmak için çalıştığı biliniyor.
Yetkilendirilmiş yükümlü uygulama, kayıt yoluyla beyan gibi yeni uygulamalar da tam anlamıyla devreye girdiğinde kontrol sisteminin yeniden dizaynı gerekebilir.
Keza, halihazırda merkez denetim elemanlarınca (kontrolör ve müfettişlerce) gerçekleştirilen sonradan kontrol denetimlerinin başarı ile uygulanıyor olması da büyük önem taşıyor. Kontrol ve denetim mekanizmalarının yenilenmesi ve değişmesi önümüzdeki süreçte gündemdeki yerini alacağa benziyor.