Gümrük vergilerinde geriye doğru yürümezlik olabilir mi?

Gümrük idareleri biri kendi adına diğeri ise başka idareler nam ve hesabına olmak üzere iki tür vergi ve eş etkili vergi vede mali yükümlüleri tahsil ediyor.

Gümrük vergi sistemi içerisinde, gümrük vergisi, ilave gümrük vergisi, anti damping vergisi, telafi edici vergi, Toplu Konut Fonu (tarım katkı payı), ek mali yükümlülük, tek ve maktu vergi, sabit oranlı vergi, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu, Özel Tüketim Vergisi, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı kesintisi, çevre katkı payı, Tütün Fonu, TRT bandrol ücreti, damga vergisi ve katma değer vergisi yer alıyor.

Anayasa Mahkemesi kararlarında belirtildiği gibi, vergi ve mali yükümlülüklere ilişkin yasalarda uygulamaya yönelik kuralların idari düzenleyici metinlere bırakılması yasama organının takdir alanı içinde bulunuyor. 

Yasa koyucu bu tür kuralları vergi yasalarında ayrıntılı düzenleyebileceği gibi, çerçevesini belirleyerek idari düzenlemelere de bırakabiliyor.

Soyut ve genel nitelikte düzenlemeler olan kanunların, amaç ve kapsamı doğrultusunda idareler yönetmelik düzenleme yetkisini Anayasamızın 124. maddesinden alıyor. 

İdare vergi ve uygulamaları konusunda bu genel düzenleme yetkisini kullanırken, tebliğ, genelge gibi genel hukuki düzenlemeler yapıyor. Yapılan bütün hukuki düzenlemelerin, Anayasa yanında, vergilendirme ilkeleri, kanunlar ve uluslararası anlaşmalara uygun olması gerekiyor. 

Aynı verginin vergi dairelerince alınan kısmı için Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 369’uncu maddesinden hareketle geriye yürümezlik ilkesi uygulanırken, gümrük idarelerince alınan kısmı için bu uygulama yapılmıyor.

VUK’un 369’uncu maddesi şöyle diyor; “Bir hükmün uygulanma tarzı hususunda yetkili makamların genel tebliğ veya sirkülerde değişiklik yapmak suretiyle görüş ve kanaatini değiştirmesi halinde, oluşan yeni görüş ve kanaate ilişkin genel tebliğ veya sirküler yayımlandığı tarihten itibaren geçerli olup, geriye dönük olarak uygulanamaz “ 

Bu çelişkili durumun kaldırılması, gereksiz vergi uyuşmazlıklarının ve tartışmaların ortaya çıkmaması için, Gümrük Kanunu'na VUK’un 369’uncu maddesine benzer bir uygulamanın gümrükçe alınan vergiler için de getirilmesi düşüncesi son zamanlarda sıkça dile getiriliyor. Bu görüşleri ileri süren Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Sefa Yayla’nın Gümrük Dünyası dergisinde yayınlanan makalesi konuya detaylı açıklamalar getiriyor.