Gümrük tarife istatistik pozisyonunun önemi
Dünyada üretilen eşya sayısı aşırı derecede çoktur. Gümrük mevzuatı açısından her eşyanın bir gümrük tarife numarası ve pozisyon numarası olması gerekiyor (GTİP). Yani kısaca eşyalar kodlanmış oluyor. Teknolojik gelişmelerin baş döndürücü bir hızla ilerlemesi neticesinde eşya çeşitliliği de kendiliğinden artmış oluyor.
Bu kadar çok eşyanın ticaretinde de karmaşa yaşanmaması gerekiyor. Ülkelerin yaptıkları anlaşmalar çerçevesinde GTİP'i belli eşyalar için ayrıcalıklı statülerin uygulandığı biliniyor. Sorun, teknolojik gelişmelere paralel olarak yeni ortaya çıkan ürünlerin sınıflandırılmasında ve numaralandırılmasında kendini gösteriyor.
Yeni teknoloji ürünü bu eşya türlerinin Gümrük Tarife Sisteminde doğru bir şekilde sınıflandırılması gerekiyor. Dış ticaretin karmaşa ortamından kurtulmasının temelinde bu sınıflandırmalar yatıyor.
Türkiye'de uygulanan Gümrük Tarife Cetveli'nde bu tür herhangi bir eşyanın yerinin doğru bir şekilde saptanmasını sağlayan Bağlayıcı Tarife Bilgisi ve özellikle bunun hukuki etkisini son yıllarda oldukça dikkat çekiyor. Çünkü, GTİP kayması nedeniyle şirketlerce eksik vergi ödenebiliyor. Bu risk karşısından gümrük idarelerince muhtelif yol ve yöntemler kullanılarak doğru GTİP üzerinden işlem yapılması için gerekli önlemler alınıyor inceleme ve soruşturmalar yapılıyor.
Bağlayıcı Tarife Bilgisi, eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde sınıflandırılmasına ilişkin olarak, kişinin yazılı talebi üzerine Gümrükler Genel Müdürlüğü'nce veya Müsteşarlık tarafından yetkilendirilmiş Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüklerince veriliyor. Tabi ki bu bir idari karar oluyor. Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü olarak gümrük laboratuvarı bulunan İstanbul, İzmir, Ankara, Mersin, İzmit ve Bursa Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlükleri Bağlayıcı Tarife Bilgisi düzenleme konusunda yetkilendirilmişlerdir.
Bağlayıcı Tarife Bilgisi ile Gümrük Tarife Cetveli'nde eşya yerinin doğru bir şekilde saptanması, doğabilecek ihtilafların azaltılması, mükellefler arasında eşitlik sağlanması, beyanın kontrolünün kolaylaştırılması, denetimin etkin olarak yapılması, işlem süreçlerinin hızlandırılması, dış ticaret işlemlerinde maliyetlerin azaltılması, uluslararası ticarette öngörülebilirlik ilkesine işlerlik kazandırılması ve uygulamada birlik sağlanması amaçlanıyor.
Bağlayıcı Tarife Bilgisi başvurusunun gümrük idaresi tarafından kabul edilebilmesi için başvurunun yalnızca bir kalem eşya için yapılması, bir kişi tarafından aynı eşya için sadece bir BTB müracaatında bulunulabilmesi, başvurunun fiilen tasarlanan bir ithalat ya da ihracat işlemine dayanması, başvuruya konu eşyanın Laboratuar Tahliline Tabi Tutulacak Eşya Listesi'nde bulunmaması, eşyanın Bağlayıcı Tarife Bilgisi başvurusuna konu olabilecek bir eşya olması, eşyanın marka, model adı, seri no ve ürün kodu gibi ticari tanımlanmasına yarayacak bilgilere haiz olması ve eşyanın nihai şeklini almış olması gerekiyor.
Gümrük Kanunu'nda Bağlayıcı Tarife Bilgisi'nin gümrük idarelerini, hak sahibine karşı sadece eşyanın tarife pozisyonu konusunda ve yalnızca bilginin verildiği tarihten sonra tamamlanacak gümrük işlemlerine konu olan eşya için bağlayacı olacağı, bunun için bilgiyi alan kişinin, beyan edilecek eşya ile verilen bilgide tanımlanan eşya arasında her bakımdan uygunluk bulunduğunu kanıtlaması gerektiği belirtiliyor. Bağlayıcı Tarife Bilgisi'nden sadece hak sahibinin yararlanabileceği de ifade ediliyor.
Veriliş tarihinden itibaren altı yıl geçerli olan BTB, talep edenin verdiği yanlış veya eksik bilgiye dayanması halinde ise iptal ediliyor. Bunun yanısıra Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde değişiklik yapılması ve verilen bilginin söz konusu değişiklikle getirilen hükümlere uymaması, dünya gümrük Örgütünün uymakla yükümlü bulunduğumuz nomanklatür, izahname, tarife pozisyonlarına ilişkin kararlarındaki bir değişikliğe uymaması ve Bağlayıcı Tarife Bilgisi'nin iptal edildiğinin veya değiştirildiğinin bilgi verilen kişiye tebliğ edilmesi hallerinde de BTB geçerliliğini yitiriyor.
Netice olarak; dış ticaret hacmi artmakta olan dünyamızda, dış ticarete konu eşyadan tahsil edilecek vergilerin doğru hesaplanması ve eşyanın dış ticaret politikası önlemlerine tabi tutulup tutulmayacağı, konularında başvurulacak kaynağın Gümrük Tarife Cetveli olduğu aşikardır. Burada belirlenen GTİP'e göre işlem yapılacağı muhakkaktır. Dış ticarette yapılan işlemin hukuki boyutları da beyan edilen GTİP'e göre belirleniyor. Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve diğer ilgili kanunlar olayın niteliğine göre işlemlere esas oluşturabiliyor.