Gümrük işlemleri için tek pencere
Bugün itibariyle ülkemizde dış ticarette kullanılmakta olan ve sayısı 150'yi aşan belge bulunmaktadır. Eşyanın türüne ve özelliğine göre Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Gıda ve Tarım Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, TOBB, İhracatçı Birlikleri gibi farklı idarelerin dış ticarete taraf olduğu görülmektedir.
Bu belgelerden gümrük idaresinin düzenlediği ve gümrük mevzuatından kaynaklanan belge sayısı otuzun üzerindedir. Talep edilen belgelerin ilgili idare tarafından verilme süresi farklılık arz etmekle birlikte, dış ticarette kullanılan diğer kamu ve kuruluşlarca düzenlenen lisans, izin, uyguluk ve yeterlik yada kısıntı vb. belgeler dikkate alındığında bilgilerin tek bir noktadan sunulması yönünde çalışma yapılmasının dış ticarete ivme kazandıracağı kuşku götürmez bir gerçektir.
Mevcut haliyle gümrük işlemleri aşağıda şekilde gösterilen yöntemle yapılmaktadır. Mükellefler elektronik ortamda gümrük idaresine beyanname sunmakta, diğer kurumlara yönelik izin/belge başvurularını ilgili kurumlara sunarak temin etmektedirler. İlgili kurumdan temin edilen belge gümrük işlemleri sırasında beyanname ekinde gümrüğe ibraz edilmektedir.
Realize edilmeye çalışılan Tek Pencere uygulamasında ise; birinci aşamada mükellefler ihracat, ithalat ve transit gibi gümrük işlemelerinde bilgi ve belgeleri bir defa olmak üzere bir noktadan bir kamu kurumuna yani gümrük idaresine sunmakta, bu bilgiler entegre olmuş bilgisayar sistemi vasıtasıyla diğer kamu kurumlarına iletilmekte, ikinci aşamada ise iletilen başvurular sonucunda ilgili kurumlarca diğer kurumlarca onaylanan izin ve belgelere ilişkin bilgiler elektronik ortamda Gümrük ve Ticaret Bakanlığına iletilmektedir.
Böylece elektronik ortamda saklanan bu belgeler kağıt ibraz edilmeksizin doğrudan gümrük işlemlerinde kullanılmaktadır.
Bu uygulama için; kurumlarca düzenlenen belge ve izinlerin başvuru süreçlerine ilişkin veri ihtiyacının optimizasyonu, mükerrer bilgi taleplerinin ve mükerrer işlemlerin ayıklanması, uluslararası standartlara uygun veri modeli oluşturulması, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından standart, kullanıcı dostu ve kolay ulaşılabilir bir başvuru sistemi oluşturulması, gümrük beyanı ile beraber, tüm başvuruların tek noktaya yapılması, gerekli başvuru bilgilerinin ilgili kurumlara dağıtılması olmazsa olmaz koşullar olarak karşımıza çıkıyor.
Daha sonra, kâğıtsız beyanname uygulamasının yaygınlaştırılması, gümrük İşlemlerine ilişkin ilgili kurumlarca düzenlenen izin ve belgelerin elektronik ortamda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na iletilmesi, bu bilgilerin ayrıca belge ibraz edilmeksizin doğrudan gümrük işlemlerinde kullanılmasının sağlanması gerekiyor ki bu aşama ile ilgili olarak gümrük idaresinin çok yol aldığı biliniyor.
Netice olarak; Tek Pencere uygulaması kamu kurumlarında bilgisayarlaşmanın bir sonucudur. Önemli olan dış ticarette işlemleri için farklı kurumlara ait bilgi merkezlerine sunulan aynı bilgilerin tek bir kuruma sunularak işlemlerin tamamlanmasıdır. Avrupa Birliği'nde de çalışmaları yürütülmekte olan Tek Pencere uygulamasının, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinatörlünde yürütülmesi neticesinde dış ticarette bekleme süresini azaltılacağı, etkinlik sağlanacağı ve ticaret hacmine arttırıcı etki yapacağı anlaşılıyor.