Güçlülerin fırsat yarama çekişmesi!..

Eski Federal Reserve Başkanlarından Greenspan’in, geride bıraktığımız hafta içinde bir televizyon kanalına yaptığı değerlendirmeler, Batı cephesindeki algılama bozukluklarının kritik düzeylere ulaşmış olabileceğini düşünrdürüyor. Ukrayna krizi ile birlikte küresel gündemin zirvesine oturan Putin ve Rusya’nın geri adım atması için önerdiği yaklaşım ilginç tek çare söz konusu ülkenin finans sistemini sarsmak imiş. Diplomasi Rusya’daki borsa hareketlerinden daha etkisizmiş ve söz konusu ülkede Ukrayna krizine bağlı bozulma varmış, bu durum iyi gitmeyen ekonomiyi sarsıyormuş… Galiba eski Fed Başkanı 1998 öncesi ile 2000’li yıllar arasındaki büyük farklılaşmayı ve sonuçlarını artık sağlıklı bir şekilde analiz edemiyor.

Rusya’nın finans sistemini sarsmak için borsasının düşmesi, yerli paranın değer kaybetmesi ne yazık ki yeterli değil; asıl önemlisi bu ülke söz konusu gelişmelerin ortaya çıkmasını engellemek için hiç birşey yapmıyor. Portföy yatırım şeklinde sermaye girişini cezbetmek veya bu şekilde gelenleri kalmaya ikna etmek için pek bir şey yapmıyor. Greenspan galiba Türkiye gibi aşırı kırılgan bir ekonomi ile Rusya’nın durumunu karıştırıyor… Söz konusu ekonomi yabancı kaynağa aşırı bağımlı hale geldiği 1990’lı yılların ortasında bu durumdan kurtulmak için krizi tercih etti ve daha sonraki küresel koşulları kendi lehine fırsata dönüştürmeyi bildi hatırı sayılır ölçüde rezerv biriktirdi. Başta enerji olmak üzere emtia fiyatlarının yükselişi bu sonuçta belirleyici oldu. 

Eğer petrol fiyatı 50-60 dolar seviyesinin altına kalıcı olarak inir ise Rusya’nın ekonomisi de finans sistemi de çok yıpranır ve çözülür; ancak böyle bir durumda geri adım atmak durumunda kalabilirler. Küresel ekonomideki durgunlaşma yönlü eğilimlere rağmen petrolün varil fiyatı 100 dolar düzeyinin altına inemiyor ise söz konusu ülke ile uzlaşmanın başka yollarının aranması gerekir!..

Ukrayna konusunda Putin’in hamlesi Batılıların hoşuna gitmiyor, başka ülkelerde kendi yaptıklarına bakmadan hukuksuzluktan bahsediyorlar. Büyük fonlar Rusya riskini azaltmaya koşunca bursa yüzde 10’u aşan oranda değer kaybediyor, rubledeki kayıp yüzde 15’e ulaşıyor. Bu duruma Rusya pek tepki vermiyor, fakat başta gelişmekte olan ekonomiler olmak üzere küresel finans sistemi sarsılıyor. Batılı sermaye bindiği dalı kesmekte olduğunu görünce sakinleşmek ve Ukrayna’daki gelişmeleri görmezden gelmek zorunda kalıyor. Rusya’nın sarsılması için enerji fiyatlarının ve talebinin çökmesi gerekiyor ki, bunun da küresel sistem çökmeden mümkün olamayacağını görebilmek için ekonomist olmak gerekmiyor.

Fed’in parasal genişlemeyi kısması ile beraber değişen beklentiler nedeniyle gelişmekte olan ekonomiler iflasa koşuyor. Bu durum görece güçlüler arasında kendi lehlerine fırsat yaratma çekişmesine dönüşüyor. Orta vadede pek çok bölgede benzer gelişmeler yaşanabilir… Bu saatten sonra diplomasi veya finansal ataklar ile Rusya veya Çin benzeri yapıdaki ülkelere geri adım attırmak pek mümkün olamayabilir…