GSYH’yi 800 milyar dolara çıkardık ama üretimi artıramazsak iniş başlar
Milli gelirimiz 700 milyar dolara doğru inerken, gene 800 milyar doların üzerine çıktı. Kişi başı gelir 9 bine giderken 11 bin dolar oldu.
Ne var ki bir yanda dolar fiyatı artışı devam eder, öte yanda biz büyümeyi hızlandıramazsak, milli gelir gene 800 milyar doların altına iner. Kişi başı gelir gene 10 bin doların altına düşer. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), GSYH (Milli Gelir) hesaplama şeklini değiştirdi.
Hesaplama şekli büyüklükleri etkiliyor. Görünümü iyileştiriyor. Esas olan ekonominin üretim gücüdür. Üretim gücü artmadan GSYH artmaz. Üretimde artış olmadan ekonomi büyüyemez. Hesap şekli ile ilgili düzenleme önemli, ama daha da önemlisi 2016 yılının üçüncü 3 aylık döneminde ekonominin yüzde 1.8 oranında küçülmesidir. Son 3 aylık dönemin ilk ayına ait sanayi üretim endeksi de olumsuz bir görünüm veriyor. Bu durumda yılı yüzde 2.5 büyüme ile tamamlamak güçleşiyor. Cari fiyatla daha önce 1.9 trilyon TL. olarak hesaplanan 2015 yılı GSYH rakamı yüzde 20’ye yakın artırıldı. 2.3 trilyon TL oldu. Buna bağlı olarak büyüme oranı da, kişi başı milli gelir rakamı da değişti.
Şimdiye kadar milli geliri Türk lirası sabit fiyatlarla izlerdik. Artık sabit TL. fiyatlarla milli gelir rakamı açıklanmıyor. Sabit fiyatlarla büyüme rakamının yerini “Zincirlenmiş Hacım Endeksi” alıyor. Değişim oranını bu endekse bakarak izleyeceğiz.
Zincirleme Hacım Endeksi’ne dayalı olarak 2015 yılı büyüme oranları değiştirildi. Daha önce sabit TL fiyatla yüzde 4 olan 2015 yılı büyüme oranı yüzde 6.1’e yükseltildi. Uluslararası karşılaştırmalar için cari fiyatla dolara dönüştürülen GSYH rakamı 2015 yılı için 719 milyar dolardan 861 milyar dolara çıktı. Bu yeni hesaplama ile 2015 yılında daha önce 9.261 dolar olan kişi başı milli gelir 11.014 dolara yükselmiş oldu.
Yeni hesaplama ile 2016 yılının üçüncü üç aylık döneminde GSYH’nın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.6 oranında azaldığı, daha doğrusu ekonominin bu oranda küçüldüğü açıklandı. Önemli olan ekonominin ilk 9 ayını, geçen yılın aynı dönemine göre nasıl geçirdiğidir. Çünkü, yıl sonunda yıllık büyüme oranı, bir yıl öncenin büyüme oranına bakılarak değerlendirilecek.
Sabit fiyatlarla GSYH rakamı açıklanmadığı için zorunlu olarak üçer aylık dolara dönüştürülmüş GSYH rakamlarına bağlı bir değerleme yapıldığında ve dolara bağlı üçer aylık GSYH rakamları toplandığında, 2015 yılının ilk 9 ayında 638 milyar dolar olan GSYH rakamının 2016 yılının aynı döneminde 627 milyar dolara gerilediği, dolar olarak ekonominin ilk 9 ayda 1.7 dolayında küçüldüğü görülüyor. İlk altı ayda artış gösteren hane halkı tüketim harcamaları üçüncü üç aylık dönemde yüzde 3.2 azaldı. Buna karşı devletin harcamaları yüzde 23.8 oranında arttı. Harcamaların çoğu inşaat sektöründe. Yılın ilk 9 ayında cari fiyatlarla inşaat harcamaları 305 milyar TL oldu. Buna karşılık makine ve teçhizata giden para 202 milyar TL. Üretimi arttıramadığımızdan büyüyemiyoruz. Üretime gidecek parayı inşaata harcamaya devam ediyoruz.
TÜİK’in dünkü açıklamalarında tabii ki 2015 yılından sonraki hesaplamalarda yapılan değişiklikler önemli. Ama daha da önemlisi, 2016 yılının üçüncü üç ayında ekonominin küçülmesi. Bu küçülmenin son üç aylık dönemde devam etmemesi gerekiyor. Ne var ki iç ve dış politikadaki çalkantılar, terör belası, komşu ülkelerdeki sıcak çatışma, ekonominin geride kalmasına neden oluyor.