GSS’de yeni dönem borçlar siliniyor

MUCIP AVCU - İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı / E. SGK Müfettişi

Son dönemde kurlarda yaşanan artış ve buna bağlı olarak artan işsizlikle birlikte Hükümet, piyasaları rahatlatmak için yılbaşından itibaren birçok düzenleme yaptı. Yapılan bu düzenlemelerin başında; geçen yıl ilk defa işverene verilen 100 liralık asgari ücret desteğinin bu yıl da verilmesi kararlaştırıldı. Bunun yanında 6770 sayılı aynı torba kanunla 2016 yılı Aralık, 2017 yılı Ocak ve Şubat ayı sigorta primlerinin bu yılın sonuna kadar ertelenmesini ve yine, geçen yıl borcunu yapılandırdığı halde borcunu ödemeyerek/ödeyemeyerek yapılandırması bozulan işverenlere yapılandırmasına devam etme hakkı veren düzenlemeler yapıldı.

Daha sonra yayımlanan 687 sayılı KHK ile istihdamı arttırmaya yönelik hem prim teşviki hem de vergi teşvikini içeren çok önemli bir adım atıldı.

Son olarak, 8/3/2017 tarih ve 30001 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile çok önemli düzenlemeler yapıldı. Söz konusu torba kanunla Esnaf Ahilik Sandığı kurulması, teşvik uygulamalarında değişiklik yapılması ve genel sağlık sigortasında değişiklik olmak üzerek birçok yenilik bulunmaktadır. Ancak biz bu yazımızda bu değişikliklerden sadece GSS ile ilgili olanı ele almaya çalışacağız.

GSS neydi, nasıl uygulanıyordu?

Hatırlanacağı üzere, Genel Sağlık Sigortası (GSS) ilk defa 2012’de yılında hayatımıza girdi. 2012’den önce herhangi bir yerde çalışmayan ve SGK’dan gelir veya aylık almayanların herhangi bir sağlık güvencesi olmayıp bunlar sağlıktan yararlanamıyordu.

Getirilen zorunlu GSS ile amaç, herhangi bir güvencesi olmayan vatandaşların geliri tespit edilerek çıkan gelir sonucuna göre sağlık primi alınması ve böylece herkesin bir şekilde sağlıktan faydalanmasını sağlamaktı. Aslında amaca bakıldığında iyi niyetle yapılmış bir düzenleme olduğu söylenebilir. Çünkü sosyal devletin bir gereği olarak her yurttaşın bir güvencesi olması gerekirdi. Ancak teori böyle olsa da maalesef uygulama biraz amacını aşınca gss de vatandaş için bir ıstıraba dönüştü.

Yasaya göre üç farklı gelir grubu belirlenmişti; g1, g2 ve g3. Gelir testi sonucuna göre bu günkü 1.777,50 TL asgari ücrete göre, g1 grubuna girenler 71 TL, g2 gelir grubuna girenler 213 TL ve g3 grubuna girenler için ise 426 TL aylık borç çıkmaktaydı.

İşin daha da kötüsü, eğer vatandaş gelir testi yaptırmazsa sistem otomatikman g2 grubuna alınarak aylık 213 TL borç tahakkuk ettirmekteydi. Üstüne vatandaşların çoğu borçtan bir iki sene sonra hastaneye gidince veya SGK’dan borç yazısı gelince haberi olmaktaydı. Dolayısıyla borcu katlandıktan sonra bunu öğrenebilmekteydi. Ayrıca vatandaş daha sonra bir yerde çalışmaya başlasa bile bu borcu ödemeden sağlıktan yararlanamıyordu.

Sonuç olarak üniversite mezunu işsiz artıkça sorun da büyüdü durdu. GSS’nin ilk çıktığı 2012 yılından bu yana defalarca yapılandırma da oldu ancak nihayet kurum bu borçları tahsil edemeyeceğini ve uygulamanın bu şekilde yürümeyeceğini anladı. Buna ek olarak yaklaşan referandum dolayısıyla popülist politikalar da eklenince, sorunu kökten çözen çok önemli bir düzenleme yapıldı.

GSS’de neler değişti?

Buna göre, sigortalı olarak çalışmayan yani işsiz olanlar ile SGK’dan da gelir veya aylık almayanların geliri brüt asgari ücret kabul edilecek ve bu kişiler gelir testi de yapmadan aylık 53 TL prim ödeyerek sağlıktan yararlanabilecekler. Bu bakımdan tek prim rejimi geldiği söylenebilir. Şayet kişi isterse gelir testi de yaptırabilecek. Uygulamanın başladığı 1 Nisan 2017’den sonra gelir testi yaptırıp geliri 592,5 TL altında çıkanlar ise fazla ödedikleri primleri geri alabilecekler. Ancak bu uygulama, yani primlerin iadesi sadece 1 Nisan’dan sonra ödenen primler için söz konusu. Dolayısıyla 1.1.2012 tarihinden 1 Nisan’a kadar daha önce ödenmiş olan primler ve faizler için bir geri ödeme söz konusu değil.

Eski sistemde gelir testi yapmayanlar 213 TL ödemekteyken, yeni sistemde gelir testi yaptırmayanlar 53 TL ödeyecekler. Yani 53 TL ödemeye razı olanlar, gelir testi yaptırmak zorunda değil.

Daha önce hiç gelir testi yaptırmayanlar

Daha önce hiç gelir testi yaptırmayanlar, uygulamanın başlayacağı 1 Nisan’dan sonra 12 ay içerisinde Kaymakamlık bünyesinde bulunan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurup gelir testi yaptırarak daha önce 53 TL ve üzerinden adına tahakkuk eden borç miktarını sildirebilir. Dolayısıyla daha önce 213 TL ile 426 TL’den tahakkuk eden borcun 53 TL’yi aşan kısmı silinebilir. Yalnız burada 12 aylık süre içerisinde gelir testi yaptırmak zorunlu. Yeni yapılan gelir testi sonucu geliri 53 TL’nin altında çıkan kişilerin yüksekten çıkan bu borçları yeni gelir testi sonucuna göre güncellenecek ve bu borç eğer 12 ay içerisinde peşin veya taksitle ödenirse herhangi bir faiz de işlenmeyecektir. Ayrıca bu dönemde ödenmemiş olan borçların faizi de silinecek.

Bir diğer önemli yenilik, geçmişten kalan borcu bulunanlar önümüzdeki bir yıl boyunca sağlıktan da yararlanabilecek.

Daha önce borcunu ödeyenler

Bugüne kadar GSS borcunu düzenli ödeyenlere ise herhangi bir iade olmayacak, sadece bundan sonra 213 TL yerine 53 TL ödeyebileceklerdir.