Gözler yeni teşvik sisteminde

Yeni Teşvik Sistemi konusunda kamu ekonomi yönetiminden çeşitli açıklamalar geliyor. Anadolu kentlerindeki dostlarımdan ise beklentilerinin yeni teşvik sisteminin bir an önce açıklanması taleplerini alıyorum. Anadolu işadamlarının gözleri yeni teşvik sistemine çevrilmiş durumda. Teşvikle birlikte bazı mikro reformların da hayata geçirilmesini bekliyorlar.   

Yeni Teşvik sisteminin geçen ay Ekonomik Koordinasyon Kurulu gündemine gelmekte olduğu haberleri geldi. Ardından bakanlıkların yeni teşvik sistemi esaslarında mutabakat sağladıkları konunun Başbakan Erdoğan'a sunulduğu, onun tarafından "bir-kaç gün içinde" açıklanacağı haberleri medyaya yansıdı.

Türkiye'de son yıllarda uygulanmaya konulan 4325, 5084 sayılı Teşvik Yasalarının temel amaçları bölgeler arası gelişmişliği azaltmak için gerice yörelerde yatırımları artırmaya yönelikti. Bu iki teşvik yasası kapsam alanı siyasi bastılarla genişletildi. Gerice yöreler bu nedenle yeterli desteği alamadıkları için gerekli yatırımı da çekemediler.

2009 yılında bu kez Türkiye kentlerini dört katagoride ele alan 4 Bölgeli Teşvik sistemi yürürlüğe kondu. En gelişmiş yöreleri ve büyük yatırımları da birinci katagori içinde destekleyen, gerice yörelerdeki kentlere 4. Bölge olarak daha fazla ve farklı teşvikler öngören bu düzenleme de hem kentlerin bulundukları bölgeler için itirazlarına, hem de aynı katgoride, ya da garklı katagoride  bulundukları  kentler konusunda eleştirilerine konu oldu.

Bu son 4 Bölgeli Teşvik sisteminde geçen yıl sonuna kadar 136 milyar 300 milyonluk toplam teşvik verildi. Bu teşviğin bölgelere göre dağılım sonuçları, bu son teşvik sistemiyle ilgili eleştirileri de haklı gösterecek bir sonuç veriyor. Bu teşviğin yüzde 67.8'i gelişmişlik sırasında ilk iki sırada yer alan içersinde 24 ilin bulunduğu bölgeye verilmiş. 3. ve 4. Bölümdeki gerice yörelerde yer alan 57 ilin kullanabildiği teşvik ise toplamın yüzde 32.2'sini oluşturabiliyor.

Bu bundan önceki iki Teşvik yasası gibi son teşvik yasasının da bekleneni vermediği eleştirisine yol açıyor.

Yeni Teşvik hazırlanırken Kamu ekonomi yönetiminin söyleminde bazı konular öne çıkıyor.

Bunlardan biri "Cari açığı azaltmayı" amaçlamak. Bunun için bir yandan yabancıların Türkiye'de üretimleri yapmaları teşvik edilerek ithalat azaltılacak, bir yandan da stratejik hammaddesi olan ülkelerde kurulacak özel bölgelerle Türk yatırımcıların yurt dışı üretimleri desteklenecek.

4 Bölgeli son sistemin de yatırım götüremediği gerice yörelere yatırım gitmesi için bölge sayısı 6-7'ye çıkarılıp, doğu ve güneydoğuya çok özel teşvikler getirilecek.

Hizmet ihracı kavramı genişletilerek sağlık, eğitim, sinema-tv, gastronomi, lojistik ve turizm sektörleri döviz kazandırıcı sektörler olarak özel destek alacaklar.

Demir-çelik ve kimya gibi ithalat girdisi yüksek olan bazı sektörler stratejik olarak kabul edilip, yatırımlarının artırılması desteklenecek.

Katma değeri yüksek teknolojik üretimin arttırılması için Ar-Ge teşvikleri de artırılacak.

Kamu Ekonomi yönetiminin yeni Teşvik sistemi ile ilgili verdikleri bilgiler bir yandan gerice yörelere yatırım gelmesi için imkanlar yaratmaya çalışırken, bir yandan da ithal girdiyi azaltacak, katma değeri yükseltecek, teknolojik ürünlere destek verileceğini gösteriyor.

Önemli olan yeni Teşvik Sisteminin biran önce açıklanıp yayınlanarak hayata geçmesi ve bunun gerektirdiği mikro reformların süreklilik kazanması.