Görünüme aldanmayın, ava gider iken av olmayın!
Hafta sonunda Katar’ın başkenti Doha’da yapılan Petrol Zirvesi fiyasko ile sonuçlanınca, alarm zilleri yeniden çalmaya başladı ve piyasalar telaşlandı. Olaylara pozitif bakmak dışında seçeneği kalmayanlar ne yapacağının şaşırdı, günü kurtarmaya yönelik tepkisel tavırlar ile bindikleri dalları kesmeye devam etti!
Başta petrol olmak üzere hammaddeler, ara malları ve nihai ürünler konusundaki arz fazlasının büyümesini önlemek adına hiçbir şey yapılmadı; tam aksine söz konusu dengesizliğin daha da büyümesi ve sorunların iyice ağırlaşmasının yolları sonuna kadar açıldı. Petrol fiyatındaki gerileme ve buna bağlı olumsuzluklar, doğrudan ve dolaylı yapaylıklar ile engellenmeye çalışıldı. Küresel talep artışı ve büyüme lehine aldatmacalar yaratmak için seferber olundu!
Doha’da kurulan sahnede sergilenen tiyatro, jeopolitik gerginliklerin tırmanacağını düşündürüyor! Petrol üretiminin dondurulması veya daraltılması konularında herhangi bir uzlaşının, pek mümkün olmadığı endişesi güçleniyor. Bu olumsuz sonuçta, Suudi Arabistan ve İran ile ilgili değerlendirmeler yalın gerçeğin anlaşılmasını önlüyor. ABD’nin başını çektiği blok ile Rusya ve Çin odaklı kutuplaşma arasındaki yeni soğuk savaşın ivmelenmeye başladığını görmek gerekiyor. Günü kurtarmaya odaklanan ve ekonomi cephesindeki ağırlaşmış sorunlara kayıtsız kalanlar, konunun bu tarafını da görmek ve fiyatlamaktan kaçınıyor.
Suudi Arabistan her açıdan bağımsız imiş, kendi çıkarlarını gözeterek bölgesel bir güç olmaya çalışıyormuş izlenimi yaratmaya çalışıyor; fakat bunun doğru olmadığını, küresel çekişmenin tüm tarafları çok iyi biliyor. ABD’den izinsiz tuvalete gidemeyenlerin, özellikle güvenlik açısından aşırı bağımlı oldukları vasilerine posta koyma girişimleri fazlası ile komik oluyor. Aksini iddia edenlerin, son kırk yıl genelindeki ikili ilişkileri irdelemesi gerekiyor.
Ancak ABD’nin başını çektiği Batı blokunun anlamsız bir çelişkisi var. Hem karşı kutbu başta petrol olmak üzere gerileyen emtia fiyatları ve zayıflayan talep ile edilgen duruma düşürmeye çalışıyor, hem de bunun kısa vadede gerçekleşmesini yapay piyasa oyunları ile engellemeye çalışıyor! Ve bu yaklaşım ekonomik dengesizlikleri büyütür ve sorunları iyice ağırlaştırırken, güvensizlik ve kırılganlık algılarını besliyor!
Son on beş yıl genelindeki aşırı gevşek para politikaları, küresel talebi kalıcı olamayacak şekilde yükseltirken, küresel arzda çok daha büyük sıçramaların yaşanmasına sebep oldu; sonuçta rekabet koşulları ve gelir dağılımları iyice bozuldu, sorunlar olabildiğince ağırlaşırken dengesizlikler dayanılamayacak boyutlara ulaştı. Tarafların ekonomik cephedeki bu olumsuzlukları, karşı taraflara geri adım attırmak üzere silah olarak kullanmaya başladığı bir sürece geçildi!
Küresel talep ve arzda yaşanması kaçınılmaz daralmalar, kutuplaşmanın her iki tarafına ve diğerlerine de telafisi olanaksız hasarlar verecek. Sorunlar öylesine ağır ve kördüğüm olmuş ki, ne uzlaşarak ne de çekişerek veya karşılıklı boş tehditler ile çözülemiyor. Taşınmak zorunda kalınan yükler ve sorumluluklar, tarafların hareket yeteneklerini sınırlıyor. Zaman kazanmaya çalışmak, koşulların ağırlaşmasını önlemiyor, olaylara pozitif bakma zorlaması güvensizliğin artması pahasına günü kurtarmak dışında pek bir işe yaramıyor. Bir ay sonra nelerin olabileceğini veya nelerin kesinlikle yaşanmayacağını kimse kestiremiyor.
Hafta sonunda Doha’da yapılan toplantıya ilişkin beklentiler ile son bir ay kurtarıldı! Gerçekler açığa çıkınca, petrol fiyatının düşüşünü ve riskten kaçınma eğiliminin geri dönerek yıkıcı olmasını engellemek için seferber olundu. Yapay eğilimler ve beklentiler yolu ile dehşet dengesinin korunması peşinde koşuldu! Türev piyasalardaki organize işlemler devreye sokularak kafalar karıştırıldı, çığırtkanlığın dozu artırıldı. Petrol fiyatına verilen destek yetersiz kalınca, Amerikan dolarının diğer tüm paralara karşı değer kaybı yolu ile sonrası düşünülmeden gün kurtarıldı!
Neler olup bittiğini anlamadan görünüşe aldanan bireysel ve kurumsal yatırımcıların, kurban durumuna düşmesi olasılığı biraz daha güçlendi!