Görüntüyü bozmazsak ...
Ben gazetede gördüm. Bir uluslararası kuruluş yetkilisi beyanat vermiş ve " Türkiye ekonomisinin görüntüsü bozulmazsa yakın gelecekte kredi notu yükselir" mealinde bir şeyler söylemiş. Siz bu söylemden nasıl bir anlam çıkartırsınız?
Bana kalırsa bu değerlendirmeden hem olumlu hem de olumsuz manalar çıkartmak mümkün.
Örneğin, bozulmadan muhafaza edilmesi kredi notunun yükselmesi gibi iyi bir sonuç doğuracağına göre, bugünkü görüntü iyidir anlamı çıkıyor bu söylemden. Bu olumlu bir değerlenirme kuşkusuz.
Buna karşılık, söyleme "görüntü bozulmazsa" şartının eklenmiş olmasına bakılarak görüntünün bozulma olasılığının bulunduğu ya da görüntünün bozulmaya yatkın olduğu şeklinde bir okuma yapmak da mümkün. Bu da pek olumlu bir değerlendirme sayılmaz tabii.
Aslında, içerdiği manalar biraz karışık olsa da, sözkonusu değerlendirmenin Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu durumu doğru özetlediğini düşünüyorum.
Değerlendirmenin olumlu olan parçası Türkiye ekonomisinin kriz çıkışındaki görüntüsünün iyi olduğunu vurguluyor. Gerçekten de, kriz çıkışındaki performans verilerine bakıldığında, 2011 yılının başı itibariyle, Türkiye ekonomisinin iyi bir görüntü verdiği görülüyor.
Krizden yüksek büyüme hızıyla çıkılıyor ve yıl başı itibariyle büyüme performansında yorulma, nefes kesilmesi vb gibi zafiyet işaretleri yok. Temel dengelerden birisi olan kamu dengesi krizden görece düzgün çıkıyor ve daha da düzeltileceğini ima eden gelişmeler oluyor. Enflasyon kriz öncesine göre ciddi ölçülerde geriletilmiş durumda ve yeniden önceki dönemlerdeki yüksek düzeylere döneceğine dair bir işaret yok. Beklentiler genellikle olumlu ve ileride radikal bir kırılma öngörüsü taşımıyor.
Bütün bunlar kriz çıkışı evresindeki görüntünün olumlu olduğunu olduğunu gösteriyor.
Tamam, bugünkü görüntü düzgün ve uluslararası kurum yetkilisinin yaptığı değerlendirmenin birinci parçası doğru ve haklı. Peki durum iyi, görüntü düzgünken görüntünün bozulabileceği uyarısı ne alaka? Düzgün görüntüye şart koşulması haklı mı, doğru mu?
Bence hem haklı hem doğru. İleriye dönük olarak kuşkulu olmamızı gerektiren iki boyut var. Bunlardan birisi siyasal öteki de ekonomik gelişmeleri ilgilendiriyor.
Siyasi konjonktür hem içeride hem de dışarıda ekonomiyi etkileyecek önemli değişimlere gebe bir görüntü veriyor. İçeride seçime gidiliyor olması ekonominin temel dengelerini bozabilecek genişlemeci olasılıkları devreye sokuyor. Bunların çoğu bugünkü olumlu görüntüyü bozabilecek potansiyele sahip olasılıklar.
Dışarıdaki siyasal konjonktür de bize olumsuz yansımalar taşıyabilecek nitelikte. MENA bölgesindeki gelişmeler, Suriye kanalıyla ,hemen yanı başımıza gelmiş gibi. Olaylar, salt siyasal bağlantılarımızı değil ekonomik görüntümüzü de bozacak gibi görünüyor. Öte yandan, iktisadi bağlarımızın en güçlü olduğu bölgedeki, AB alanındaki kriz sonrası gelişmeler de bize henüz olumlu etkiler taşımıyor. Yani, dış siyasal konjonktür bizi sanki ikili kıskaca almış gibi. Bu kıskaç ekonomik görüntümüzü bulandırma gücüne sahip.
Görüntüyü bozabilecek ekonomik gelişmelerin başında hiç kuşkusuz ünlü dış dengesizliğimiz geliyor. Cari açığın önlenemez yükselişi kriz çıkışında en olumlu performans işareti olan hızlı büyümeden etkileniyor. Bu bizi bir ikileme götürüyor.
Ya bu büyüme performansını geriye itecek önlemler alacağız; örneğin banka karşılıklarını yükselteceğiz, yetmezse faizi de yükselteceğiz, yetmezse daha radikal önlemlerle talebi iyice gerileteceğiz, beladan kaçarken, bugünkü görüntüyü bozacağız. Ya da görüntünün faziletiyle oyalanıp, esasın bozulmasına göz yumacağız, " batsın bu dünya" diyerek yeni bir krize yelken açacağız.
Uluslararası kurumun yetkilisinin söylemek istediği de bu sanırım. Diplomatik dille tabii.