Global ekonominin dev aktörü Hindistan’da medya
Medya üzerindeki tartışmalar yalnız Türkiye'de değil, tüm dünyada çok güncel.
Biz bu yazımızda, yeni döndüğümüz ve yakından inceleme olanağını bulduğumuz, global ekonominin devleşen aktörlerinden Hindistan'ın medya dünyasından söz edeceğiz.
Hindistan'ın güneydoğusundaki Kerala eyaletinde yayınlanmakta olan "Malayala Manorama" ile güneybatısındaki Tamil Nadu eyaletinin merkezi Chennai'deki (eski Madras ) "The Hindu" gazetesinin sahipleriyle olan yakın ilişkilerim sayesinde, bu 1 milyar 100 milyon nüfuslu ilginç ülkenin önemli gazetelerini daha da yakından tanıma olanağını elde ettim. Ayrıca Hint gazetelerinin, merkezi Almanya'nın Darmstadt şehrinde bulunan IFRA ile birlikte düzenledikleri yıllık toplantıları "IFRA INDIA" yada iki kez davetli olarak ve hazır bulunarak konuşmalar yaptım.
Geçen yıl da Dünya Gazeteler Birliği "WAN"in kasım ayı sonunda Haydarabad'da yapılacak kongre hazırlıkları için, merkezi Yeni Delhi'de bulunan Hint Gazeteler Birliği'nin
(INS) daveti üzerine Yeni Delhi ve Haydarabad'a giderek, hazırlıkları yerinde inceledim.
Yeni orta sınıfla yükselen ülke
Hint medyasını ele almadan önce, ülkenin durumuna kısaca göz atmakta yarar var...
Hindistan, son on yılda ekonomik yönden büyük hamleler yaparak gelişmekte olan ülkeler arasında ön sıralara tırmandı. Yabancı yatırımlara kapıların açılması, Hintli yazılım firmalarının Amerikan pazarını kısmen ele geçirmeleri, ülkede yatırımın artması, yeni bir orta sınıfı ortaya çıkardı. Özellikle bilgisayar yazılım firmaları, kadınların da çalışma hayatına katılmalarına olanak sağladı.
Ülkenin iki haneli büyüme hızı ile birlikte insanlar daha çok para kazanıp tüketime yöneldiler. Hintliler'in büyük bir avantajı da iyi öğrenim görmüş olanlarının tümünün ana dili gibi İngilizce bilmesi. Uluslararası alanda bu onlara büyük avantaj sağlıyor.
60 yıldır demokrasi ile idare edilen Hindistan'da insanlar ancak İngilizce sayesinde birbirleriyle anlaşabiliyor. Her ne kadar 1947'de, nüfusun yüzde 41'inin konuştuğu "Hindi" ulusal lisan olarak tanınmışsa da, bugün resmi dairelerde sadece İngilizce kullanılıyor.
Özellikle güney eyaletlerinde zaten 'Hindi' konuşana rastlamak mümkün değil.
Hindistan'da bugün 22 değişik lisan ile 50'yi aşkın diyalekt konuşuluyor.
Kolonyal dönemden beri İngilizce önemini koruyor ve bu yüzden de İngilizce yayınlanan gazetelerin sayısı hızla artıyor.
Hindistan'daki okuma-yazma oranının yüzde 60 olduğu belirtiliyor. Bu oranın yüzde 1 oranında artması, 11 milyon insanın daha yeni okurlar safinas katılmalarını sağlayacak.
Bu ülke medyasında krizin adı yok!
Şimdi dikkatimizi günümüz Hint medyasına çevirelim...
Küresel krizin basın sanayiine olan etkilerini Hint medyasında görmek pek mümkün değil.
Amerika'da reklam gelirlerinin yüzde 29 oranındaki düşüşe karşılık, Hindistan'daki satış ve reklam gelirlerinde artış devam ediyor.
Dünyanın en büyük 100 gazetesinden 20'sinin yayınlandığı Hindistan'da, "yazılı basının sonu yaklaştı" gibi söylemler, henüz kimsenin aklına gelmiyor... Son beş yıl içinde, dijital
devrim Hint basınına taze kan getirdi. Aslında, dünyada en çok dijital teknoloji mühendisine sahip olan Hindistan, bu hizmeti daha çok Amerikan firmalarına veriyordu.
Ülkedeki ekonomik gelişme, Hint gazetelerinin de çehresini değiştirdi. Gazete okuma alışkanlığı yerleşti ve yayıncılar yatırıma yönelip yeni baskı makineleri alarak gazetelerin mizanpajını ve ebadını değiştirdi, pırıl pırıl modern ürünler ortaya çıktı.
Ünlü gazete tasarımcısı Prof. Mario Garcia, "Malayala Manorama", "The Hindu", Mumbai'deki "The Mid-Day", Yeni Delhi'deki "Hindustan Times"ı yeniden dizayn ederken, yayın hayatına yeni giren ekonomi gazetesi "mint"i de tasarladı.
Gazeteler halen 220 milyon kişiye ulaşabiliyor. Özellikle kırsal kesimlerdeki 360 milyon okuma-yazma bilen insanın henüz gazete okuma alışkanlığı bulunmadığı belirtiliyor... Bu yüzden gazetelerin devamlı olarak pazar paylarını büyütme imkanları var.
Hindistan'daki toplam reklam pastasının yüzde 41'i gazetelere, yüzde 48'i de televizyon kanallarına gidiyor.
Reklam için "ölümüne" tiraj kavgası
Kolonyal dönemde kısmen İngilizler tarafından yayınlanan İngilizce gazetelerin büyük bir kısmı, 20'nci asrın başlarında Racastanlı zengin tüccarlar tarafından satın alındı.
O yıllarda, bugün dünyanın en yüksek tirajlı İngilizce gazetesi olan "Times of India"nın genel yayın müdürü, ülkede başbakandan sonraki en güçlü konuma sahipti. Bu işadamları özellikle eyalet politikacılarıyla içli-dışlıydılar. Merkezi Yeni Delhi'de bulunan "Hindustan Times"ı satın almış olan, müteveffa işadamı G.D. Birla, Mahatma Gandhi'nin en yakın arkadaşı ve destekçisiydi. Hindustan Times'ı bugün torunu Bayan Shobhana Bhartia yönetiyor.
Hindistan'ın medya devi " Times of India"yı yayınlayan Nennett, Coleman Ltd. ise bugün Samir Jain'in yönetiminde. Bu gazetenin en büyük özelliği, mali gücü sayesinde, yeni pazarlara girdiğinde gazetenin satış fiyatını düşürerek pazar payı kapmak. Times of India'nın merkezi, Hindistan'ın finans merkezi Mumbai'de, fakat gazete diğer eyaletlerdeki matbaalarında da basılıp dağıtılıyor.
Hindistan'daki İngilizce gazeteler arasında "ölümüne" bir tiraj kavgası var. 3 milyon 500 bin satan Times of India'nın girdiği eyaletlerdeki gazeteler, çaresiz fiyatlarını indirmek durumunda kalıyorlar.
Bu şekilde gazeteler 2 ile 4 Amerikan Cent'i gibi çok düşük bir fiyatla, neredeyse bedava piyasaya veriliyor.
Hindistan'a mahsus bu iş modelinde asıl amaç, yüksek tiraj sağlamak ve mümkün olduğu kadar yeni okuyucuya ulaşmak. Gazeteler gelirlerinin yüzde 80'ini reklamdan, sadece yüzde 20'sini satıştan elde ettiği için, yüksek tiraj, reklam pastasından daha büyük bir pay kapmakta önem taşıyor.
Pazarlama ve yazıişleri el ele
Times of India'da pazarlama müdürleri ve editörler birlikte çalışıyor. CEO Samir Jain için, pazarla ve gazetenin markası birinci derecede geliyor.
Yan yayınları olan ve Türkiye'deki DÜNYA Gazetesi gibi pembe kağıda basılan "Economic Times"ta, Hindistan'ın en yüksek tirajlı ekonomi gazetesi.
Times of India'nin 1984 yılındaki tirajı 532 bin idi. 1994'te 711 bine ulaşan tiraj bugün 3 milyon 500 bini aşmış durumda... Gazetenin web sitesi de günlük 159 milyon ziyaretle dünyanın 1 numaralı İngilizce sitesi durumunda.
Hindistan'daki gazetelerin genel masrafları ilan gelirleriyle sübvanse ediliyor. Yalnız matbaa isçilerinin ücretleriyle personel masrafları Avrupa ve Amerika'ya kıyasla çok düşük. Hindistan sadece gazete kağıdı ile kalıpları dünya piyasalarındaki fiyatlardan alıyor. Devlet, ithal gazete kağıdından gümrük istemiyor.
Gazetelerin kağıt ihtiyacının bir kısmını ülkedeki fabrikalar karşılıyor. Büyük gazeteler, özellikle kurutmalı makinelerde kullanılan kağıdı Kanada ve İskandinavya'dan ithal etmeyi tercih ediyor.
Tirajların devamlı olarak artması nedeniyle, 2015'te ülkenin yılda 14 milyon ton kağıda ihtiyacı olacağı hesaplanıyor.
Şurasını da belirtmek gerekir ki, gelirin yüzde 80'inin reklamdan sağlanması gerçekte başarılı ve sağlıklı bir iş modeli değil.
Çünkü olası bir kriz döneminde reklamların düşmesi, gazeteleri fena halde zora sokabilir. Ancak büyük gazeteleri yayınlayan ailelerin mali olanakları çok geniş olduğundan, bu gibi dönemleri kolaylıkla atlatabilirler.
Aslında buna benzer bir durumu ülkemizde de görüyoruz... Hâlâ 60 sayfalık gazeteler 50 kuruşa satılıyor ve giderlerin önemli kısmı reklam gelirleriyle karşılanıyor. Gazetelerin ebadını küçültmemek için, direniş devam ediyor. Türkiye'de gazete kağıdı ile kalıpları, dünya fiyatlarıyla ithal ediyor. Aradaki tek fark, Hindistan'daki işçilik ücretlerinin Türkiye'dekinden çok düşük olması.
İki dilli bir basın sanayii...
Hindistan'da şöyle bir okuma alışkanlığı var: Yerel lisanda yayınlanan gazeteler ortalama 7 ile 9 kişi tarafından okunuyor. Bu da hayli yüksek bir okuyucu potansiyeli ortaya çıkarıyor. İngilizce yayınlanan gazeteler ise genellikle 2 ile 4 kişiye ulaşıyor.
İngilizce gazeteler, kaliteli reklam basabilmek için, kuritmal "hibrit" baskı sistemini kullanıyor ve böylelikle gazetenin 8 sayfasını parlak kağıda basma imkanına sahip oluyorlar.
Yeni yatırımlar sayesinde büyük gazeteler son model hibrit baskı kapasiteli manroland, Wifag ve mitsubishi rotatifler satın almış durumda.
Son zamanlarda büyük gazeteler, farklı eyaletlere de girmeye başladı. Yıllarca Tamil Nadu eyaleti pazarını elinde tutan 1 milyon 400 bin tirajlı "The Hindu"dan tiraj alabilmek için, "Times Of Indıa" ile Haydarabad'daki "Deccan Chronicle" Chennai'de baskı yapmaya başladılar. satış fiyatının düşürülmesi ile birlikte, hepsi de tiraj almaya başladı. Gazetelerin ucuz olması, dar gelirli gençleri de okumaya yöneltti.
Hindistan nüfusunun büyük bir kısmı 25 yaşın altında ve gençler arasında cep telefonu kullanımı çok yaygın. Şu anda 260 milyon cep telefonu abonesi ile Amerika'yı geçmiş ve Çin'in ardından dünyada ikinci durumda. İnternet ise halkın sadece yüzde 5'inin bireysel kullanımında. Halkın yüzde 37'si internete ancak kahvelerden veya çalıştıkları ofislerden ulaşabiliyor.
Cep telefonunun yaygınlaşması gazete yayıncılarını o yöne çekmiş durumda. İngilizce ve yerel lisanda yayınlanan büyük tirajlı gazeteler, cep telefonlarından haber ve reklam yayınlamak için birbirleriyle yarışıyor.
Babalarımızın gazetelerini istemiyoruz!
Tiraj kavgaları gazetelere canlılık getirmiş durumda... Artık çok uzun haberleri ve halkın çoğunun anlamadığı köşe yazılarını gazetelerde bulmak mümkün değil. Daha çok renk, resim ve grafik kullanılıyor. Sayfa tasarımlarının yenilenmesi, gazeteleri daha kolay okunabilir hale getirdi. Sıra yazı işleri ile haber merkezlerinin yeniden yapılanmasına gelmiş durumda.
Hindistan'daki gazeteler, içeriklerini genç okuyuculara dönük olarak hazırlamaktalar. Gençler, "Dedelerimizin gazetelerini okumak istemiyoruz" dediklerinden, haber seçimlerinde ve yazılış biçimlerinde özel itina gösteriliyor.
Hint gazetelerinde köşe yazılarının sayısı az ve yazarlar da kendi kişisel yaşamlarını, evdeki evcil hayvanlarını, kavgalarını, yiyip içtiklerini gazete sütunlarına aksettirmiyorlar. Zaten Hintliler'in bu tip köşe yazılarını okuma alışkanlığı yok.
Sadece Mumbai'deki Bollywood film stüdyolarındaki Hintli film yıldızlarının yaşamı, özellikle kadın okuyucuları fazlasıyla ilgilendiriyor. Bu yüzden gazeteler bu tip haber ve fotoğraflar için özel magazin ilaveleri çıkarıyor.
Hindistan büyük ülke... Tek yazıya sığmıyor! Gelecek yazımda, Chennai'deki medya zirvesinden, orada gazetelerin geleceği ve değişimle ilgili yaptığım konuşmadan söz edeceğim.
Hindistan'ın en büyük gazeteleri
Kuruluşu Merkezi Net satışı
TIMES OF INDIA ( 1838 ) - MUMBAI 3 milyon 500 bin
THE HINDU ( 1878 ) - CHENNAI 1 milyon 400 bin
HINDUSTAN TIMES ( 1924 ) - YENİ DELHİ 1 milyon 200 bin
ECONOMIC TIMES ( 1961 )- MUMBAI 751 bin
DECCAN CHRONICLE ( 1938 ) -Haydarabad 1 milyon