Gittikleri gibi gelirler…

Küresel kriz sonrasında gördüğümüz en sıcak dönemden geçiyoruz. Mısır ve Tunus'ta başlayan protestoların Libya'ya da yayılarak iktidar değişikliğini zorlayan bir toplumsal harekete dönüşmesi petrol fiyatlarını 95 dolardan 115 doların üzerine taşıyarak dünya borsalarında satışlara yol açtı.

Orta Doğu'da yaşanan kriz küresel yatırımcıların gözünde Türkiye'nin cazibesinin azalmasına neden oldu.   İthalatının %21'i enerji ürünlerinden oluşan ve ihracatının %23'ünü MENA bölgesine (Orta Doğu ve Afrika) yapan Türkiye Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde yaşanan ayaklanmalar nedeniyle en çok yabancı satışıyla karşılaşan piyasalar arasında yer aldı. 

Türkiye'deki satışlarda piyasaların ihtimali düşük ancak sonuçları korkutucu olan felaket senaryolarına karşı "riskli gördükleri pozisyonlarını" azaltmaları etkili oldu. Libya'da yaşanan toplumsal hareketin Cezayir'e ve İran'a yayılarak petrol fiyatlarını 150 - 200 dolar aralığına çıkartma ihtimali petrol artışına duyarlı olan ülkelerde pozisyonların azaltılmasına neden oldu..

Yabancı yatırımcılar Türk hisse senetlerinde Kasım ayında %68,6 olan paylarını Şubat sonu itibariyle %63,7'ye düşürdüler. Türkiye, krizin yaşandığı Orta Doğu ve Kuzey Afrika piyasaları hariç tutulduğunda, gelişmekte olan piyasalar arasında en kötü performans gösteren ülkeler arasında yer aldı.

Şubat ayında, MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar endeksindeki  %1'lik gerilemeye karşı MSCI Türkiye endeksinde %7 düşüş kaydedildi. Sene başına göre bakıldığında durum daha da çarpıcı. Türkiye borsası MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar endeksinin %13, MSCI EMEA (Avrupa, Orta Doğu, Afrika ) endeksinin %23 gerisinde kaldı. 

Kuzey Afrika ülkelerinde yaşanan çalkantı nedeniyle Türkiye'de yaşanan satış dalgasını abartılı buluyoruz. Libya günlük 1,4 milyon varil ihracat ile dünya petrol arzının yaklaşık %2'sini kontrol eden jeopolitik olarak orta önemde bir ülke.

Libya'da yaşanan iç savaş sırasında petrol kuyuları ve boru hattının büyük oranda Kaddafi'nin kontrolünde olmasına karşın, limanların çoğunluğu muhalif güçlerin eline geçmiş durumda. Ülkenin üretiminin yaklaşık %60'ının ihraç edilememesi nedeniyle küresel petrol arzının %1,2 düzeyinde azalması söz konusu.

Petrol talebinin esnekliğinin sıfıra yakın olması yüzünden arz tarafında yaşanan %1'lik oynama fiyatlar üzerinde 10 doların üzerinde harekete yol açabiliyor. Ancak son haftalarda petrol piyasasında devam eden oynaklığın 2008 yılına göre daha sınırlı ve kısa vadeli olmasını bekliyoruz.

Petrol tüketen ABD, Avrupa gibi ülkeler genelde 3 ay civarı rezerv taşıyor. Dolayısıyla petrol fiyatlarında dışsal nedenlerle yaşanan sert yükselişlerde eldeki rezervler kullanılabiliyor.  2008 yılında petrol piyasasındaki yükseliş rafinerilerin bakıma girdiği ve stokların görece az olduğu bir döneme rastlamıştı. Şubat ayı itibariyle stoklar 2008'e göre çok daha iyi bir konumda.

Petrol fiyatlarındaki dalgalanmayı azaltacak diğer destek Suudi Arabistan gibi atıl kapasitesi yüksek OPEC ülkelerinin devreye girerek arz eksikliğini karşılamalarından kaynaklanıyor.  Son verilere göre Suudi Arabistan günlük 3,5 milyon varil atıl kapasiteye sahip. Dolayısıyla Libya'nın piyasalara veremediği günlük 1mn varil civarı petrolü rahatlıkla sağlayacak konumda.

Kuzey Afrika'da yaşanan toplumsal çalkantının Libya ile sınırlı kalması durumunda petrol piyasasındaki şok artışların tersine dönmesi kuvvetle muhtemel.  Petrol fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle panik satışlarla karşılaşan Türkiye ortamın sakinleşmesi ve yabancı yatırımcıların geri dönmesi ile önümüzdeki haftalarda dünya piyasalarından daha iyi performans gösterebilir.