Gidiyoruz Gündüz Gece
Prof. Dr. Hüseyin SELİMLER
İstanbul Aydın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi ve Finans Bölümü Öğretim Üyesi
Aşık Veysel’in bir güzel ve bilinen şarkısı ile başlayalım.
Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne hâldeyim
Gidiyorum gündüz gece.
Rahmetle analım Aşık Veysel durumu özetlemiş. Seçim sonrası atamalar ve alınan kararlar, Körfez ziyareti ve yapılan anlaşmalar, Temmuz zamları, KDV ve ÖTV artışları, parasal sıkılaştırma, TCMB’nin iki toplantısında sırasıyla 650 ve 250 baz puan faiz artırımları, kurdaki artış ekonomide seçim öncesi belirsizliği halen ortadan kaldıramadı. Tüm bu gelişmeler bizi uzun ince bir yoldan çift şeritli daha kısa bir yola çıkaracak mı? Kaç gündüz kaç gece gidersek halimiz daha iyi olacak? Ya da bilmiyoruz ne haldeyiz mi diyeceğiz.
Ne halde olduğunu belki de bilen kesim emekliler, çünkü %25 zam ile neler yapamayacaklarını, neleri alamayacaklarını daha doğrusu nelere erişemeyeceklerini iyi biliyorlar. Gündüz gece gitmelerine de gerek yok bu maaşlarla bir gece bir gündüz yolları var.
Çalışanların emeklilere göre daha yüksek aldıkları zam nedeniyle 10 gece 10 gündüz gidebilir. Ancak enflasyon bu yolu kesinlikle kısaltacak, daha uzağa da gidemezler. Türkiye Bankalar Birliği Mayıs 2023 son verilerine göre, bireysel kredi kullanan kişi sayısı 38,6 milyon ve ortalama kredi bakiyesi 54.627 TL düzeyinde gerçekleşmiş, geçen sene bu rakam 31.523 TL idi. Mayıs ayında 177 bin kişi ilk defa kredi kartı, 139 bin kişi tüketici kredisi, 123 bin kişi ise ilk defa kredili mevduat hesabı kullanmış.. Bireysel kredi ve kredi kartını ödememiş gerçek kişilerinden borcu devam edenlerin sayısı 3.840.465 olmuştur. Borçlanan kişi sayısı, borç miktarı ve takipteki hesap sayısı artmaktadır
Firmalar, kur ve maliyet artışı ile birlikte finansa erişimdeki sıkıntılarla ve piyasalardaki belirsizliklerle uğraşmaktadır. Firmalar vergi artışı ve girdi artışını fiyatlara yansıtma imkanına sahip olduğu için gidecekleri gece ve gündüz sayısını artırabilir ama onlar da fazla uzağa gidemezler.
Sonuçta, seçime sıkıntılı bir ekonomik tablo ile girdik ancak şu ana kadar alınan kararlar ile belirsizlik dağıtılabilmiş değil. Enflasyonun gelişimi hakkında söylemler tek hane iken beklentiler %60 seviyelerini işaret ediyor, kur artışı dolayısıyla borçların Türk lirası karşılığına ve maliyetlere etkisi karamsarlık yaratıyor, yapılan maaş artışlarının ardından gelen zamlar ile vatandaşın eline geçmeden geri alınmaya başlandı. Bütçe açığındaki artış önümüzdeki günlerde de yeni zamların yolda olduğunu işaret ediyor. Körfez ülkelerindeki anlaşmaların içeriği de ne elde ettiğimiz konusunda fayda- maliyet analizini yapmamızı sağlayacaktır.
Özetle, uzun ince bir yoldayız, gideceğiz gündüz gece, sadece biliyoruz ne haldeyiz.