Gıda Komitesi’ndeki kriz çiftçiye zarar veriyor
Kısaca Gıda Komitesi olarak adlandırılan “Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi”nde görüş ayrılığı gün geçtikçe krize dönüşüyor. Gıda Komitesi’nin çalışma alanı gıda ve tarım. Fakat, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın görüşleri dikkate alınmıyor.
Gıda Komitesi’nin son toplantısı ile ilgili Merkez Bankası’nın yaptığı açıklama medyada geniş yer aldı. Açıklamadan anlaşılıyor ki, Komite, yaş meyve sebze arz zincirine takıldı kaldı. Her toplantıda bu zincirin iyileştirileceği, yeni destekler sağlanacağı, Hal Yasası’nda değişiklikler yapılacağı ifade edilse de somut olarak atılmış bir adım yok.
Lisanslı depo, finansman, rekabet konularında da benzer bir durum söz konusu. Çok konuşan az iş yapan bir komite. Bugüne kadar aldığı en somut karar, canlı hayvan, karkas et, buğday, mısır ve arpada gümrük vergilerinin düşürülmesi. O karar da çiftçinin, üreticinin canını yaktı. Çiftçinin sattığı buğdayın fiyatını düşürdü.Tüketiciye hiç bir yararı olmadı. Hep yazıyoruz; üretimi engelleyen, ithalatı cazip kılan kararların üreticiye de, tüketiciye de yararı yok.
Hasat devam ederken gümrük vergilerinin düşürülmesi başlı başına bir skandal. Şimdi öğreniyoruz ki, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik komitede, Bakanlar Kurulu’nda ve daha yukarıdaki mercilere gümrük vergilerinin bu dönemde düşürülmesinin son derece yanlış olacağını anlatmak için çırpınırken kendisini dinleyen olmamış. Hazine, Ekonomi Bakanlığı ve Merkez Bankası üçlüsü enflasyonun düşürülmesi için hasat döneminde gümrük vergilerinin düşürülmesi için bastırıyor ve sonuca ulaşıyor.
Gümrük vergisi daha çok düşürülecekti
Yine öğreniyoruz ki, mısırda olduğu gibi buğday ve arpada da gümrük vergisinin yüzde 20-25 olması isteniyor. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci bir konuşmasında bunu dile getirmişti.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, hasat döneminde böyle bir indirimin çiftçinin sonu olacağını en üst makamlara anlatıyor. Buğday ve arpada yüzde 130 olan ithalat gümrük vergisinin yüzde 20’ye düşürülmesini engelliyor. Arpada yüzde 35, buğdayda yüzde 45 olması sağlanıyor.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, bu süreçte yaşadığı sıkıntıları geçen hafta Türkiye’nin en çok izlenen tematik tarım kanallardan birisi olan Bereket TV’de Umut Özdil’in sorularını yanıtlarken dile getirdi. Konuşmanın satır aralarında yaşanan krizin boyutlarını görmek mümkün.
Faruk Çelik o röportajda bakın neler söyledi neler: “Gümrük vergilerinin indirilmesinin hasat dönemine denk gelmesi inanın “keşke olmasaydı” cümlesiyle ancak açıklayabileceğim bir tablo. Bunu biz defalarca izah ettik ilgili yerlerde. Fakat, Gıda Komitesi adı altında faaliyet gösteren komitede alınan karar gereği yapıldı bu. Olabilir. Eylül ayında gevşetilebilir. Ocakta olabilir. Hiç bir sorun yok. O zaman kimse de bununla ilgili değerlendirme de yapmaz. İhtiyaç varsa ithalat yapılabilir. Ama hasat dönemine ilk kez denk gelmesi tabii ki üzücü. Tarım Bakanlığı olarak ben çiftçimizin yüzüne bakarken. Aslında uygulamada olan bir şey yok, çiftçinin aleyhine bir şey yok. Ama algıdan dolayı çiftçiye tüccarın tavrı öyle bir şey oldu ki bu vergilerden dolayı. Sanki çiftçinin aleyhine bir şey olacakmış gibi. Çiftçinin aleyhine bir şey yok. Çünkü buğdayın gümrük vergisi yüzde 130’dan yüzde 45’e iniyor. Dünyada buğday 700 TL. Yüzde 45 vergi ile 1200 liradan aşağıya buğdayın ülkeye girişi mümkün değil.”
İthalat cenneti pompalanmasın
Bakan Faruk Çelik sözü ithalata getirerek şunları söyledi: “Ben buradan çiftçilerimize açıkça söylüyorum. Burasını böyle kimse ithalat cenneti pompalamaya kalkmasın. Buna müsaade etmeyiz. Benim üreticim kazanmadıktan sonra, üreticinin elindeki mal değerlenmedikten sonra bir gram bir şey içeri giremez. Açık söylüyorum.
Biz fiyat açıkladıktan sonra bu kırıldı. Vatandaş geminin gelmeyeceğini gördü. Olmayacağını görüyor. Ama, zamanlama o kadar yanlış oldu ki, sanki üreticinin malı elinde kalacakmış, dışarıdan yabancı çiftçinin ürünü gelip burada işlem görecekmiş gibi bir algı üreticimizi üzdü. Onun için ben bu üzüntümü paylaşıyorum. Bakanlık olarak görüşümüz çok nettir. (...) Çiftçiye olumsuz hiç bir yansıması olamayacaktır.Bir gram buğdayın ithalatı söz konusu olmayacaktır. Biz çiftçimizin yanındayız.Yanında olmaya da devam edeceğiz.
Enflasyonla mücadele sadece gıda ile olmaz
Bakan enflasyonla hep birlikte mücadele edileceğini belirterek: “Eyvallah, enflasyonla mücadele edelim. Çiftçi kardeşlerimizin hakkını teslim etmek adına söylüyorum. Enflasyon yüzde 11.Tek haneye inecek inşallah. Onun için hep beraber gayret göstereceğiz. Ama yüzde 1-2’lik tarım ürünlerinin, gıda ürünlerinin fiyatlarındaki dalgalanma her şeyin, enflasyonun kendisidir diye tanımlamak yanlıştır. yüzde 9’u nerede? Neden medya ve diğer kesimler bu yüzde 9 nereden kaynaklanıyor? Bu enflasyonun yüzde 9’u nereden geliyor diye konuşmuyorlar. Herkes yüzde 2’lik gıdayı konuşuyor. Onun için bu konudaki haksızlığı da lütfen kimse yapmasın.Çok yanlış bir şey. yüzde 9’u halledelim gıda konuşulmaz” dedi.
Canlı hayvan ve et ithalatında ipler bakanlıkta
Et ithalatının bugünün meselesi olmadığını ve yıllardır yapıldığını hatırlatan Bakan Faruk Çelik, canlı hayvan ve et ithalatı için iplerin Tarım Bakanlığı’nın elinde olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
“Gümrük vergisi kesimlik hayvanda yüzde 135’ten yüzde 26’ya, karkas ette yüzde 40’a indirildi. Bu rakamlarla ilgili de farklı değerlendirmeler yapılıyor. Üreticilere şunu söylemek istiyorum. Burada yetki direk Tarım Bakanlığı’nın elinde. Bir vatandaş, canlı hayvan veya karkas et ithal edecekse bizim iznimiz olmadan ithal edemez. Biz piyasaya bakacağız üreticimizin maliyeti, ne kadar? Şu kadar, 22 liraya karkas etin maliyeti var. Üreticinin karı ne kadar olmalı? İşte 3-5 lira olmalı. Neyse kiloda. Bu piyasayı üreticinin gözüyle gördükten sonra ithalat yolu açılacaksa açılır. Büyükbaş karkas ette 28-29 lira fiyat doğru mu? Maliyeti biliyoruz. Siz böyle maalesef spekülatif bazı şeylerle fiyatı yükseltirseniz o zaman ithalat devreye girer. Yoksa, üreticimizin maliyeti ile karını dikkate almadan hiç bir ithalat söz konusu olmayacaktır.” Özetle, Gıda Komitesi’ndeki görüş farklılığı giderek krize dönüşüyor. Özellikle Ekonomi Bakanlığı ile Tarım Bakanlığı arasında bir çekişme yaşanıyor. 2017 tarım desteklerinin Resmi Gazete’de yayımlanmamasının altında da bu çekişme var. Bakan Faruk Çelik, haziran ayı başında “bir iki güne kadar Resmi Gazete’de yayımlanır” dedi. Neredeyse iki ay geçti yayınlanamadı. Birileri, Bakan Faruk Çelik’i zor durumda bırakmak için çiftçiye büyük zarar veriyor. Buna izin verilmemeli.