Gıda fiyatları düşmüyor

Enflasyonun ana nedenlerinden biri de gıda fiyatları. Dünya gıda fiyatları azalırken, içerde gıda fiyatlarının artası eleştiri konusu. FAO’ya göre dünyada gıda fiyatları indeksi geriliyor.

İçerde ise TÜFE içerisinde gıda ve alkolsüz içecekler içerisinde ölçülen indekste ciddi artışlar yaşandı. Bu da enflasyon üzerinde baskı yarattığı gibi, sabit gelirli kesimlerin bütçelerinde gıdanın payının yüksek olması sorunu daha da büyütüyor. Bu kesimlerin refah düzeyi gerilerken gelir dağılımı daha da bozuluyor.

Başta enerji ve gübre olmak üzere girdi fiyatlarının artmasının içeride ve dışarıda fiyatları yukarı ittiğini söylemeye gerek yok. Bu hammaddelerin ithal edilmesi durumunda mevcut konjonktürde kurların seyri nedeniyle yine fiyatların yukarı gitmesi kaçınılmaz. İçeride 90 milyona yakın insanın yarattığı talep de benzer etkilerde bulunuyor. Kur sürprizlerine ilişkin beklentiler de fiyatlamayı bozuyor.

TÜİK tarafından açıklanan nisan 2023 rakamlarına göre tarım ürünleri fiyatlarında mart ayına göre yüzde 2,32 azalış gerçekleşmiş. Buna karşın fiyatlar Aralık 2022’ye göre yüzde 17,72 artmış. Yıllık artış yüzde 71,52, 12 aylık ortalamalara göre artış ise yüzde 134,06. Fiyatların seyrinde nisan itibariyle bir düşüş olsa da önceki ayların etkisiyle sektörel fiyat artışının devam ettiğini görüyoruz.

Biraz daha detaylı baktığımızda mart ayına göre tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 2,51 azalış, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 0,49 artış ve ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 3,16 artış görüyoruz.

Burada da sektörde nisan ayı ile yaşanan fiyat düşüşünün sektörün tamamını kapsamadığı gözleniyor. Nitekim ana gruplara göre incelendiğinde mart ayına göre çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 16,56 azalış, tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 0,43 azalış ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde ise yüzde 5,78 artış gerçekleşmiş.

Muhtemelen bitkisel ürünlerin fiyatlarındaki göreli büyük düşüş ana sektörde de fiyatların aşağı gelmesine yol açmış. Ayrıca ormancılık hizmetleri ile ilgili ürünlerde aylık fiyat artışı yüzde 3,16, 4 aylık fiyat artışı yüzde 20,45 olarak gerçekleşmiş.

Balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde aylık fiyat artışı yüzde 0,49, 4 aylık fiyat artışı yüzde 21,94 olmuş. Yıllık gelişmelere baktığımızda yıllık tarım sektörü ÜFE kapsamındaki mal ve hizmet grupları içinde 4 alt grup yıllık ÜFE’nin altında kalmış. Buna karşın 7 alt grup yıllık ÜFE’den daha fazla artmış.

Yıllık ÜFE yüzde 71,52 olurken, yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla fiyatları yüzde 35,85 artan sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular ile yüzde 49,99 artan pirinç hariç tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar olmuş. Buna karşın yıllık tarım ÜFE’den fazla artışın olduğu alt gruplar sırasıyla yüzde 167,15 ile turunçgiller ve yüzde 135,86 ile manda dahil canlı sığırlar, bunlardan elde edilen işlenmemiş süt olmuş.

Yıllık azalışın olduğu tek alt grup ise, %13,70 ile lifli bitkiler olarak sıralanmış. Bütün bu fiyat hareketlerinin ÜFE bazında olduğunu, bu fiyatların tüketiciye gelene kadar ayrıca artmak zorunda olduğunu da hatırlatarak, ucuz gıda için biraz daha beklemek zorunda olduğumuzu, ve gıda fiyatlarındaki artışın enflasyonu uyarmaya devam ettiğini belirterek bitirelim.