Gezi Parkı araştırmaları ne söylüyor?

Son iki haftada Türkiye gündeminin tepesine  Gezi Parkı eylemleri oturdu. Türkiye’yi
olduğu kadar, dünyayı da şaşırtan bu eylemlerin ne ifade ettiği merak edildi. Hala da ediliyor. Ve de ne tip sonuçlar doğuracağı...
Araştırma ve anketlerle bu sorulara yanıt bulmaya çalışılıyor.
İşte bunlardan bazıları...

Gezi Parkı protestolarının en hareketli günlerinin bir bölümünde Zürih’teydim...
Gazetemiz DÜNYA’nın da üyesi olduğu kısa adı EBP olan Avrupa Ekonomi Basını Federasyonu genel kurulu için...
Tahmin edebileceğiniz gibi 53 üyeli Avrupa Ekonomi Basını temsilcileri bu yılki genel kurulda en çok Türkiye ile ilgiliydi...
En çok soru bana soruldu...
En çok sorulan iki soru ise, “Bu eylemleri kim yapıyor?” ile “Bundan sonra ne olacak?” idi...
Çoğu vedalaşırken “mutlaka haberleşelim, gelişmeleri merak ediyorum!” diyordu...
İstanbul’a döner dönmez yaptığım ilk iş, ne olup bittiğini anlamaya yönelik yapılan anketleri toplamak oldu. Bazılarını sizinle de paylaşmak istiyorum...

Andy-Ar Sosyal Araştırmalar Merkezi...
Gezi Parkı olaylarına ilişkin bir anket yaptı. 5 ilde, 3643 kişiyle görüşmüş..5-10 Haziran tarihleri arasında... İşte araştırmasının önemli sonuçları:

“Gezi Parkı olaylarından haberdar mısınız?” sorusuna katılımcıların 92.8’si “evet” yanıtını vermiş...
“Gezi Parkı için yapılan eylemleri destekliyor musunuz?” sorusuna “evet” diyenlerin oranı yüzde 24.3...
“Kısmen” diye yanıtlayanlar 6.8...
“Hayır” diyenler ise yüzde 52.5 olarak belirlenmiş...

Gezici Araştırma...
O da aynı dönemde bir araştırma yapmış. Ancak sonuçlar hayli farklı:

Gezi Parkı eylemleri için “Halk demokratik haklarını kullanıyor, normal karşılıyorum” diyenler yüzde 61...
“İleri gidiyor, maksadını aşıyor” diyenler ise yüzde 12...
Yüzde 25 ise “eylemleri doğru bulmadığını” belirtmiş...
Gezici’nin anketi, Andy-Ar’ın anketinden “Bugün seçim olsa...”
sorusuna verilen yanıtlar bakımından da ciddi farkılıklar gösteriyor...
Andy-Ar’ıa göre, bugün seçim olsa AK Parti oyların yüzde 49.6’sını toplar. CHP ise yüzde 23.3’ünü...
Gezici Araştırma’nın sonuçlarına göre ise, “Bugün seçim olsa” AK Parti’nin oyları yüzde 38.5, CHP’nin oyları ise yüzde 31.8...

Tabii başka araştırmalar da var...
KONDA’nın Gezi Parkı’ndakilerle yüz yüze yaptığı araştırma gibi...
“Neden parktalar?” sorusunun yanıtları ilginç:

Yüzde 58’i “özgürlüklerin kısıtlandığını düşündüğü için”...
Yüzde 30.3’ü ise “Erdoğan’ın açıklamalarına, tavrına tepki” nedeniyle eyleme katılmış...
“AK Parti’ye ve politikalarına karşıtlık” ise Gezi Parkı eylemlerine katılanlar arasında yüzde 37.2 ile önemli bir yer tutuyor...
KONDA’nın araştırmasına göre, eylemcilerinin yüzde 49.1’i “polis şiddetini görünce...”
Yüzde 14.2’si “Başbakan Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarını duyunca...”
Yüzde 19’u ise “ağaçlar sökülünce...” Gezi Parkı’na gelmiş...
KONDA’nın araştırması, Gezi Parkı eylemcilerinin yaş ortalamasının 28 olduğunu gösteriyor...
Olayları yüzde 69’u sosyal medyadan, yüzde 15.4’ü bir tanıdığından, yüzde 8'i internetten, yüzde 7’si de televizyonlardan duyduğunu söylüyor...
Ankete katılan 4 bin 411 kişinin yüzde 43’ünün üniversite mezunu olduğu, yüzde 13’ünün ise master ve/veya doktora yaptığı göz önüne alınırsa, eylemcilerin hayli eğitimli
olduğunu söylemek mümkün...

Gezi Parkı çevresindeki bireylerin profilini ve düşüncelerini gözler önüne sermeyi hedefleyen bir diğer araştırma ise GENAR’ın...
498 kişiyle görüşülmüş...
Öncelikle sorulan “Türkiye’nin en önemli sorunu nedir?” sorusuna yanıtlar hayli farklı:
Eylemcilerin yüzde 18.9’una göre en önemli sorun “özgürlük olmaması...” Yüzde 16.3 ile
“ayrımcılık/eşitsizlik/adalet ikinci sırada gelirken, yüzde 13.3 ile eğitim, yüzde 11 ile işsizlik ve yüzde 10.2 ile ekonomi izliyor...
Türkiye’nin en önemli sorununun “Kürt sorunu” olduğunu söyleyenler yüzde 3.6...
“Demokrasi” diyenler ise 2.8...
“Yeşil alanların yok edilmesi”ni Türkiye’nin en önemli sorunu olarak görenler ise yüzde 2.2...
GENAR’ın görüştüğü yaklaşık 500 kişinin “Aileniz dışında dünyada en çok sevdiğiniz kişi kimdir?” sorusuna yanıt ise yüzde 54.8 ile “Atatürk” olmuş...
Bu soruya yüzde 9 “Abdullah Öcalan”, yüzde 7 ise “Deniz Gezmiş” yanıtını vermiş...

“Gezi” algısını anlamak üzere Marketing Türkiye de bir araştırma yaptırmış...
Xsights’a yaptırılan araştırmaya 1105 kişi katılmış...
İnternet ortamında yapılan ve eğitim düzeyi yüksek bir profile yapılan araştırmaya göre, kamuoyunun ezici çoğunluğu (%95.5) yeşil alanların hayatlarında önemli bir yer kapladığı görüşünde...
Yüzde 61’i ise yeşil alanların korunmadığına inanıyor...
Katılımcıların yüzde 74’ü kamuya ait açık alanların özelleştirilmesini desteklemiyor...
Açık alanların özelleştirilmesine en çok A ve B sosyoekonomik sınıf ve 55 yaş üzerindekiler (%91.4) tepki gösteriyor...
Topçu Kışlası projesi, ankete katılanların yüzde 64.1’i tarafından olumlu karşılanmıyor...
İstanbul’da yaşayanların yüzde 75.5’i projeye olumsuz bakıyor...
İstanbul Valiliği, Emniyet Kuvvetleri yüzde 70...
İstanbul Büyük Şehir Belediyesi yüzde 62...
Medya ise yüzde 65.2 “olumsuz” tepki çekiyor...
Bu arada, Xsights’ın Ocak 2013 tarihli bir başka araştırmasının sonuçları ile size bilgilerini verdiğim bu son araştırmayı da karşılaştırmışlar...
Buna göre, AK Parti yüzde 11.25 oy kaybetmiş görünüyor...

Elimde bir araştırma daha var...
Ancak söz verdim, ismini açıklamıyorum...
Sadece şu kadarını söyleyeyim, yabancı bir kuruluş için yaptırılmış; İngilizce rapor Taksim Gezi Parkı protestolarına kamuoyunun bakışını anlamak üzere yapılmış...
Ve olası ekonomik ve sosyal etkilerini görmek için...
Bu araştırmanın, diğerlerinden farkı, sadece Gezi Parkı ve çevresinde değil, 12 ilde yapılmış olması. Bilgisayar destekli telefon görüşmeleriyle gerçekleştirilmiş...
O da, 5 Haziran - 10 Haziran tarihleri arasında...
Rastgele seçim yöntemiyle yapılan araştırmanın açık uçlu “Türkiye’nin en önemli gündem maddesi nedir?” sorusunu büyük bir çoğunluk “Gezi Parkı protestoları” olarak
yanıtlamış...

Gelin, araştırmanın sonuçlarına daha yakından bir bakalım. Araştırmaya göre, kamuoyunun
yarısı Gezi Parkı protestolarını “haklı” görüyor. “Yaşam tarzına/özgürlüklere
müdahale” yüzde 24 ile protestolara haklı görmenin en önemli gerekçelerden biri...
Kabaca dört kişiden biri bu görüşte. Öte yandan, her 10 kişiden biri ise Gezi Parkı protestolarını “marjinal grupların hareketi” ve “dış güçlerin provokasyonu” olarak görüyor...
Araştırmaya göre, Türkiye’nin dörtte biri Gezi Parkı’ndaki eylemleri “barışçı” olarak görüyor...
Öte yandan, toplumun dörtte biri ise bu eylemlerin temel hedefinin “Başbakan’ı istifaya zorlamak ve ülkeyi bir kaosa sürüklemek” olduğu düşüncesinde...
Detaya girince, değerlendirmeler daha da karmaşıklaşıyor: Mesela, Gezi Parkı protestolarını sivil ve demokratik bir eylem olarak görenlerin oranı yüzde 52... Ancak
ankete katılanların yine yüzde 52’si ana amacın “ülkeyi kaosa sürüklemek olduğu” görüşünde...

Dikkatinizi çekmiştir...
Sorulara verilen yanıtların yüzdesi toplandığında 100’ü aşıyor...
Ancak bu normal...
Araştırmada, sorulara, birden fazla seçenekli yanıt vermek mümkün olduğu için toplamın 100’e ulaşmasını beklememek lazım...
Neyse devam edelim...
Araştırmaya göre, “Polisin kullandığı orantısız gücün toplumsal reaksiyonu artırdığını”
düşünenler yüzde 56...
Öte yandan, gösterilerin tamamen  marjinal gruplar tarafındanorganize edildiğini düşünenlerin oranı da ihmal edilebilecek gibi değil... (yüzde 47)
Başbakan Erdoğan’ın bu süreçte yaptığı açıklamaların reaksiyonu artırdığını düşünenler ise yüzde 60’a varıyor...
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ’ın bu süreçteki açıklamalarını olumlu bulanların
oranı ise yüzde 31 iken, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün açıklamalarını olumlu bulanların oranı ise yüzde 50...

Ekonomiye etkilerine gelince...
Araştırmaya göre, Gezi Parkı protestoları nedeniyle yaşanan olayların ekonomiye “ciddi bir olumsuz etki yapacağını” düşünenlerin oranı hayli yüksek:
Yüzde 72...
Ekonominin olumsuz etkileneceğini bildirenlerin önemli bir kısmı bunun borsa (%25), döviz kurları (%17) gibi finansal alanlara yansıyacağını düşünüyor...
Banka mevduatlarının (%9) ve enflasyonun (%7) da olumsuz etkileneceğini düşünenler az değil...
İlginç bir nokta; ankete katılan ve ekonominin olumsuz etkileneceğini belirtenlerin sadece yüzde 3’ü bu olayların en çok yatırımları etkileyeceği düşüncesinde...

Finans dışında, reel ekonominin de olumsuz etkileneceğini düşünenler de önemli bir orana sahip...
Olaylardan en çok turizmin olumsuz etkileneceğini düşünenlerin oranı yüzde 12...
Turizmi, dış ticaret (%8) ve iç tüketim (%6) izliyor...
Bu süreçten istihdamın olumsuz etkileneceğini düşünenler yüzde 4...
Bir bütün olarak olayların büyüme üzerindeki olumsuz etki yapacağını düşünenler ise yüzde 23 ile en net eğilimlerden biri...

Araştırma, şirketlere yönelik etkiler bakımından ise pek kayda değer bir gelişmeye işaret etmiyor...
“Herhangi bir firmaya ilişkin tavrınızda olumlu bir değişiklik oldu mu?” sorusuna “evet” yanıtı verenler sadece yüzde 6...
“Herhangi bir firmaya ilişkin tavrınızda olumsuz yönde bir değişiklik oldu mu?” sorusuna verilen “evet” yanıtı ise belirgin biçimde daha fazla yüzde 15...
Soruyu “firma” yerine “marka” olarak değiştirildiğinde de, sonuç pek farklı değil. Yüzde 4 “olumlu” yönde bir tutum değişikliği yaşadığını belirtirken, herhangi bir
markaya karşı davranışlarının “olumsuz” yönde değiştiğini söyleyenlerin oranı yüzde 9...

Evet, sevgili DÜNYA okurları...
Dikkatimi çeken kamuoyu araştırmaları böyle...
Bilmem katılır mısınız ama anketlerden yansıyanlar olup biteni kavramamızı sağlamaktan uzak...
Fotoğraf flu...
Ancak net olan bir şey var:
“Gezi Parkı” son iki haftadır Türkiye’de, hatta Avrupa’da gündemin en tepesine oturmakla kalmayacak, zihinlerimizde kalıcı etkiler yaratacak...
Hem kısa hem de orta vadede...
Eylemlere damgasını vuran ‘90 kuşağının içinden birçok yönetici, girişimci ve çıkacağı düşünülürse uzun vadede de...
Ve hiç şüphesiz “Gezi” derslerle dolu... Siyasetin yanı sıra... İş ve iletişim dünyası açısından da...
Önemli olan da bu...
Olaylardan dersler çıkarabilmek...
Komplo teorileriyle moralimizi bozmak yerine, başkalarını suçlamak yerine olup biteni
anlamaya çılışmak!
Biz kendi payımıza, ülkemize ve insanlarımıza güveniyoruz...
Ve herşeye rağmen gelecekten umutluyuz!..