Geriye gözyaşları kalmasın
Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak’ın gelecek hafta açıklayacağı reform paketinin kapsamlı olacağı düşünülüyor. Büyüme modelinin değiştirilmesi, vergi reformu, yargı reformu, eğitim reformu, kurumsal yönetim ilkelerinin benimsenmesi gibi atılması gereken adımlar var. Yapısal reform zamanın ruhuyla alakalıdır. Bürokratların ve teknokratların önerilerine, siyasetçilerin onay verip vermeyecekleri ile ilgilidir. Politikacılar bu tarz tedbirlere sıcak bakmazlar. Örneğin 2010-2012 seçimsiz bir dönemdi. Ekonomik performans da iyiydi. Fırsat kaçtı. 2013-2019 döneminde yedi seçim yapıldı. Rus uçağının düşürülmesi ekonomiye zaman kaybettirdi. O olaydan sonra turizm ve tarım sektörleri çöktü. Askeri darbe girişimi oldu. ABD ile Ağustos 2018’de yaşanan gerginlik ağır bir kur faturası getirdi. Özel sektör, yatırımcılar, yaşanan şokun etkisinden hâlâ kurtulamadı. Özetle; politikacılar açısından son altı sene yapısal reform yapmaya uygun değildi.
ABD’de yaptığım doktorada tez danışmanım Prof. Dr. Salih Neftçi idi. Bana göre Türkiye’nin yetiştirdiği en iyi finansçıydı. Erken yaşta kaybettik. Salih hocanın Türkiye’de yaşadığı yapısal reform tecrübesini Salih hocadan dinlemiştim. Başbakan Tansu Çiller 1994’te Neftçi’yi Türkiye’ye davet ediyor. Hoca, New York’taki sakin hayatını bırakıp geliyor. Merkez Bankası’nın Ankara Ulus’taki binasında çalışmalara başlıyor. Türkiye ekonomisinin ihtiyacı olan yapısal reform paketini hazırlıyor. Çiller’le Cumhurbaşkanı Demirel’e gidiyorlar. Demirel, hocanın yazdıklarının üzerini, "Bu olmaz. Şu hiç olmaz" diyerek çiziyor. Çiller de hocaya destek vermiyor. Neftçi, ‘‘Burada kalmanın bir anlamı yok" diyerek New York’a dönüyor. 1994 krizi içeride yapılan hatalardan kaynaklandı. Dış piyasalarda kötü bir gidiş yoktu. Hükümet birkaç göstermelik tedbir almış, bunları bir ‘‘reform paketi" diye sunmuştu. Zaten gergin olan piyasalar bu olaydan sonra iyice karıştı. Hükümetin gelişmelerden ne kadar habersiz olduğunu piyasalar gördü. Salih hoca, "Siyasetçiler beni dinlemediler. Reformları önemsemediler. Geriye gözyaşları kaldı" demişti.
Ekonomi yönetiminin, yapılması gerekenlerin farkında olduğuna inanıyorum. Seçim sonuçlarına bakarak, ‘‘Reformlar gelmez. Popülist politikalar uygulanır" diyenlerin haksız çıkacağını düşünüyorum. İşimizi kendimiz halledelim. IMF’ye ihtiyaç olmasın. Birkaç hafta önce de yazdım. IMF anlaşması dikensiz gül bahçesi değildir.