Gerçekler ve buna uymayan görüntüler

Son haftalarda finansal piyasalarda yaşanan eğilimlere bakarak belirsizlik ve kırılganlığın azalmaya başlamış olduğunu düşünebilirsiniz. Bu izlenimi yaratan görüntü ne yazık ki ekonomide yaşananlarla örtüşmüyor. Evet bir yıl öncesine göre baz etkisi nedeniyle büyüme konusunda çok hafif bir toparlanma olabilir; fakat aynı sebeple enflasyonda daha tehlikeli bir hareketlilik var ve sonuçta toplam talep ve işsizlik konularında iyimser olmak pek mümkün görünmüyor. Etkili ve yetkili kesimler biraz zaman kazanmak adına piyasaların yıl sonu nedeniyle sığlaşmasından yararlanarak bazı fiyatlar yolu ile beklentileri kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmeye, bu şekilde biraz zaman kazanmaya çalışıyor; zira sorunlar çözülmediği sürece finansal piyasalardaki hayalin ekonomide yaşanmayacağını, mali sektörün de ekonominin gerçeklerini fiyatlayamayacağını biliyorlar. Bunun için küresel soruna uzlaşıya dayalı küresel çözüm arar gibi yaptılar, bugün de işler düzeliyor havası vermeye çalışıyorlar. Sormak gerekiyor uzlaşıya dayalı küresel çözüm ve yeni dünya düzeni nerede ve yapısal sorunları ne zaman çözdünüz de kimsenin haberi olmadı?..

Son bir kaç hafta içinde yaşanan eğilimler, 2000'li yıllarda yaşananlara göre belirgin bir farklılaşma varmış izlenimi veriyor, fakat ekonominin gerçekleri bunu teyit etmiyor. Amerikan Doları yeniden güçleniyor, başta altın olmak üzere hammadde fiyatları geriliyor, sermaye piyasaları cephesinde ise hisse senetleri yükselir veya yüksek düzeyini korurken sabit getirilerin verim eğrisi dikleşiyor. Normal koşullarda böyle bir görünümün gerçeği yansıtabilmesi için işlerin gerçekten düzeliyor, belirsizlik ve kırılganlığın azalıyor, risk alma isteğinin artıyor olması gerekiyor. Daha açık bir şekilde detaylandırmak gerekir ise büyüme konusundaki endişelerin gündemden düşmüş olması, faaliyet gelirleri ile birlikte toplam talep ve veya istihdamın artması, mali sektör ve kamu dengesine ilişkin endişelerin gündemden düşmesi gerekiyor. Oysa tam aksine dile getirilmese bile kamu ve mali sektöre ilişkin endişeler azalmıyor, ekonomik daralma daha sonlanmadan maliyet kökenli enflasyon baskılarının devreye girmesi ve yapısal sorunları iyice ağırlaştırması belirsizlik ve kırılganlığı artırıyor. Faaliyet gelirleri muhtemelen daralmaya devam edecek; zira para ve maliye politikaları son bir yılda olduğu gibi gevşek kalmayacak ve bu durum tüm sektörleri olumsuz yönde etkileyecek; uzmanlık alanı ve tasarruf eğilimine göre değişik bölgelerin bu olumsuzluklardan etkilenme oranı farklılaşacak.

Hatırlayın, parası değer kaybeden ve bu korkuyu yaşayan ekonomilerde maliye politikasının sıkılaştırılması gerektiği yoksa olumsuzlukların daha da büyüyeceği iddia ediliyordu. Sonuçta doğrudan veya dolaylı olarak faaliyet gelirleri erimeye devam edecek, istihdam daralır iken istikrarsızlık artacak, hem toplam talep hem de risk alma isteği azalacak; maliye politikasını sıkılaştırma yönündeki çabalar, her şeyin değişmesi gerektiğini göstermek ve bunu anlamak istemeyenlere kırmızı kart göstermek açısından belki de faydalı olacak!.. Faaliyet gelirleri eridikçe özel sektör yatırım eğilimi düşecek, daha önce yapılmış olanlarda yaprak dökümü devam edecek, bütçe gelirleri azalır iken sorunlu krediler artacak.. Asıl önemlisi bunları gizlemek ve günü kurtarmak adına daha sahtekarlıklar yapılacak, insanlık suçları işlenecek; katil yaratan karanlık koyulaşacak...

Bir an düşünün finansal piyasalardaki görünümle, çok sayıda ekonominin kredi notunun düşürülmüş olması uyumlu bir bütünlük sergiliyor mu? Finansal piyasalar uzunca bir süredir kötü alışkanlıklar edindi ve iyice yozlaştı olumsuzlukları beklentileri yönlendirmek adına görmezden gelmeyi adet edindi. Ekonominin gerçeklerine bakarsanız ya herşeyin fiyatı düşecek ve en çok düşen varlık değerleri olacak, ya da herşeyin değerini yükselten küresel bir enflasyon yaşanacak ve en az yükselen yine menkul-gayrimenkul şeklindeki varlık değerleri olacak. Bu durumu bilenler yaptıkları hataların bedelini masumlara ödetmek için daha karmaşık tuzaklar kurmanın peşinde koşacak...