Generative AI nedir, ne işe yarar?

Son zamanlarda sık sık ve her yerde duyuyorsunuz. Tüm etkinliklerde mutlaka bu başlıkta bir konuşma var. O zaman biz de bakalım; “Generative AI” Nedir?

Bundan Size Ne, Bize Ne? Ne Yapmalıyız? Generative AI yani Üretken Yapay Zekâ, var olan verilere dayanarak yeni içerikler, tasarımlar veya çözümler üretebilen yapay zekâ türüdür. Tüm iş, sanat, eğitim, sağlık vb. alanlar için büyük veri setlerini analiz ederek iş süreçlerini optimize eder.

Yeni ürün prototipleri oluşturarak ihtiyaçlara daha hızlı ve uygun yanıt verir. Bilim ve teknolojinin, iş dünyasının, sosyal yaşamın, iletişim ve kültürel faaliyetlerin, kısacası yaşamın tüm katmanlarını değiştirip dönüştürür ki buna başladı bile...O halde bütüncül düşünebilmek için tüm yapay zekâ türlerine bakalım.

Yapay Zekâ (AI – Artificial Intelligence) türleri ve aralarındaki temel farklar:

1. Narrow AI, ANI (Dar AI ya da Zayıf AI): Sadece belirli bir görevi gerçekleştirmek üzere tasarlanmış yapay zekâdır. Günümüzde birçok teknolojik uygulamada aktif olarak kullanılan tür budur. Örnekler: Siri, Alexa ve Google Assistant gibi sesli asistanlar.

Netflix, Spotify veya Amazon’daki gibi tercihlere göre önerilerde bulunan arama motorları. Google Translate gibi otomatik tercüme araçları. Metinleri bir dilden diğerine çeviren platformlar. Güvenlik kameraları veya akıllı telefonlardaki yüz tanıma özellikleri. Tesla'nın otopilot özelliği gibi sınırlı otonom sürüş yetenekleri.

2. General AI, AGI (Genel AI ya da Güçlü AI): İnsan zekâsına benzer bir zekâ seviyesine sahip olup her türlü görevi gerçekleştirebilir. İnsanlar gibi öğrenebilir, düşünebilir ve karar verebilir. Şu an için bu tür bir AI oluşturulmuş değil, henüz teorik bir kavram. Ancak bilim kurgu filmlerinde ve kitaplarında sıkça rastlanan Data (Star Trek), C-3PO (Star Wars) veya Skynet (Terminator) gibi şeylere benzeyeceği tahmin ediliyor.

3. Generative AI (Üretken AI): Tanımını yukarıda yazdım, tekrarlamayayım ancak aşağıda bazı popüler örnekleri aktarayım: GPT-3, GPT-4, Bard, Bing gibi dil modelleri daha şimdiden metin oluşturma konusunda oldukça başarılı. Öyküler, şiirler, makaleler ve hatta kod yazma gibi birçok farklı görevde kullanılıyorlar.

DeepFake: Videoların veya ses kayıtlarının manipüle edilmesi ile hiper gerçekçi görünen ancak tamamen yapay olarak üretilmiş yeni videolar ve sesler yaratıyor.

StyleGAN: Tamamen yapay olan, gerçekte var olmayan kişilere ait gerçekçi insan yüzleri oluşturuyor.

DALL·E, Midjourney: Metin açıklamalarına dayanarak özgün görseller üretiyor. Örneğin “İki başlı flamingo Mars’ta" yazarak birkaç saniyede birçok fantastik alternatif görsel hazırlıyor. Müzik

Üretimi: Belirli bir tarzda veya belirli sanatçıların tarzında müzik parçaları üretiyor. Reklam jingle'larından tam anlamıyla bestelenmiş şarkılara kadar birçok alanda kullanılıyor.

Sanat ve Tasarım: Sanatsal eserler, grafik tasarımlar hatta moda tasarımları oluşturmak için kullanılıyor. Reklam, pazarlama sektörü, 3D dizayn gerektiren tüm alanlar faydalanıyor.

İlaç Tasarımı: Yeni moleküllerin veya ilaçların tasarlanmasında kullanılıyor. Belirli özelliklere sahip yeni moleküller türetmek için yararlanılıyor. Sağlık sektörüne katkısı sayılamayacak kadar çok ve çeşitli.

4. Reactive AI: IBM'in Deep Blue'su, DeepMind’ın AlphaGo’su, basit oyun botları gibi sadece mevcut duruma tepki veren yapay zekâ türü.

5. Self-aware AI: Kendi bilincinin farkında olan ve duygusal zekâya sahip olabilecek bir yapay zekâ türü. Bu, şu an için teorik bir kavramdır ve pratiğe dökülmüş bir örneği bulunmuyor. Şimdilik sadece bilim kurgu eserlerinde, kendi varlığının farkında olan ve duygusal tepkiler gösterebilen makineler bu kavramı temsil ediyor.

Sonuç: Çarşı karışmadan hazırlanmak, regülasyon, düzenleme, kural, kanun şart!