Gençlerin Ve Kadınların İstihdamında Sigorta Prim Teşviki
Dr. Mehmet ŞAFAK
Bilindiği gibi, 26/05/2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan ve kamuoyuna "istihdam paketi" olarak lanse edilen 5763 sayılı Kanunla İş Kanunu ve diğer bazı kanunlarda değişiklikler yapılmıştır. Anılan Kanunun 20. maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen geçici 7. madde ile kadınlar ve gençlerin istihdamını arttırmak amacıyla teşvik düzenlemesi yapılmış ve mevcut istihdama ilave olarak işe alınan "kadinlar ile 18-29 yaş arası gençler"e ait SSK işveren priminin, 5 yil boyunca, kademeli olarak, issizlik Sigortasi Fonundan karşılanması öngörülmüştür.
Anılan, işveren sigorta prim teşvikinden yararlanılabilmesi için aranılan şartlar şöyle özetlenebilir:
1- Sigortalılar Yönünden Aranan Şartlar :
- İşe alınacak sigortalılardan erkeklerin 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olması, kadınların ise 18 yaşından büyük olması,
- Bunların 01/01/2008 ile 30/30/2008 tarihleri arasında hiç (sigortalı olarak) çalışmamış olmaları,
- 01/07/2008(dahil) ile 30/06/2009 tarihleri arasında işe alınmaları,
- işte fiilen çalışmaları.
Bu şartların tamamının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Sigortalının yaş yönünden şartları taşıyıp taşımadığının tespitinde, işe giriş tarihindeki yaşı dikkate alınacaktır. Dolayısıyla, 01/07/2008 ile 30/06/2009 tarihleri arasında işe alındıktan sonra, aynı işyerinde,işveren hissesi prim teşvikinden yararlanan sigortalının hizmet akdi devam ettiği sırada yaş sınırının aşılmasının bir önemi olmayacak ve teşvikten yararlanılmaya devam edilecektir. 01/07/2008 ile 30/06/2009 tarihleri arasında işe alınan ve işe alındıkları tarih itibariyle 18 yaşından küçük olan sigortalılar 01/07/2008 ile 30/06/2009 tarihleri arasında 18 yaşını doldurdukları takdirde, 18 yaşını doldurdukları tarihten itibaren bu teşvikten yararlanacaklardır.
İşverenler 01/07/2008 ile 30/06/2009 tarihleri arasında işe aldıkları bu sigortalıların
01/01/2008 ile 30/30/2008 tarihleri arasında çalışıp çalışmadıklarını (bu dönemlere ilişkin düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olup olmadıklarını) <http://www.sgk.gov.tr> internet adresinden "Çalışan" seçeneğini işaretlemek suretiyle erişilen "Hizmet Hesabı" seçeneği vasıtasıyla, sigorta sicil numarasını girerek tespit edebileceklerdir. Sigorta sicil numarası bilinemiyorsa, öncelikle "Sigortalılık Tescil Kaydı Tespiti" seçeneğinden sigortalının TC kimlik numarasını girerek sigorta sicil numarası tespit edilecek; bu numaranın olmadığı anlaşılırsa, aksine bir tespit yapılana kadar sigortalının 01/01/2008 ile 30/30/2008 tarihleri arasında çalışmadığı kabul edilecektir.
30/06/2008 veya daha önceki tarihlerde işe alınan sigortalılar ile 01/07/2009 ve sonraki tarihlerde işe alınan sigortalılar için teşvikten yararlanılamayacaktır.
Yukarıda açıklanan diğer şartlar yerine gelse bile, ay içinde çeşitli nedenlerle ( yıllık ücrteli izin ve istirahat gibi) fiilen çalışmamış olan sigortalılara ücret ödenmesi halinde, fiilen çalışılmamış sürelere ilişkin ödenen ücret kısmı için teşvikten yararlanılamayacaktır.
2- İşyeri Yönünden Aranan Şartlar:
- İlave istihdam edilecek olan ve yukarıda belirtilen şartlara sahip olan kişilerin, 2007/Temmuz ile 2008/Haziran aylarında işverence Kuruma bildirilmiş toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi surteyle bulunacak olan ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olmaları.
Kuruma bildirilmiş toplam sigortalı sayısının tespitinde; sosyal güvenlik destek
primine tabi olarak bildirilmiş sigortalılar hesaplamaya dahil edilecek, buna karşın
aday çırak, çırak ve öğrenciler hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
Ortalama sigortalı sayısının küsüratlı çıkması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir.
İşsizlik Sigortası Fonundan Karşılanacak İşveren Hissesi Sigorta Priminin Hesaplanması :
Yukarıda belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde, bu gençlerin ve kadınların, prime esas kazanç alt sınırı (asgari ücret tutarı) üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren hissesinin;
- Birinci yıl için yüzde 100'ü,
- İkinci yıl için yüzde 80'i,
- Üçüncü yıl için yüzde 60'ı,
- Dördüncü yıl için yüzde 40'ı,
- Beşinci yıl için yüzde 20'si
işveren tarafından ödenmeyecek, Işsizlik Sigortası Fonundan ödenecektir. Halen uygulanmakta olan sigorta primine esas kazanç alt sınırı (asgari ücret) aylık 638,70 YTL olup, bu tutar üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hisssesi tutarı ise 124,55 YTL'dir. Dolayısıyla, bir sigortalı için birinci yılda (31.12.2008 tarihine kadar)yararlanılan teşvik tutarı aylık 124,55 YTL olacaktır. Asgari ücretin artırılması halinde, bu artışa bağlı olarak, yararlanılan teşvik tutarı da artacaktır.
Kapsama giren sigortalıların İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak olan işveren hissesi sigorta primlerinin yüzdelik dilimleri, her bir sigortalı için ayrı ayrı olmak üzere, sigortalıların işe başladıkları tarihten itibaren dikkate alınacak ve beş takvim yılı dolana kadar ( sigortalı fiilen işte çalışmaya devam ettiği sürece) uygulanacaktır.
Çalıştırdığı Sigortalıları Kuruma Bildirmeyen İşyerleri Hakkında Yapılacak İşlemler:
Yapılan kontrol ve denetimler sonucunda, çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirmediği veya prim ödeme gün sayısını eksik bildirdiği tespit edilen işyerleri hakkında, işveren hissesi sigorta primi teşviki, bu tespitin yapıldığı tutanak tarihini izleyen ay başından itibaren 1 yıl süreyle uygulanmayacaktır.
Teşvikten Yararlanmak İçin Yapılacak Başvuru ve Diğer Prim Borçlarının Ödenmesi Koşulu:
Bu teşvikten fayadalanmak isteyen işverenler, yukarıda belirtilen şartlara sahip sigortlalıların işe alındığına ve işyeri yönünden gerekli şartların taşındığına ilişkin bir dilekçe ile bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Devredilen SSK Sigorta Müdürlüğüne müracaat edeceklerdir.
Teşvikten yararlanılabilmesi için, Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin yasal süresinde verilmiş ve sigortalıların tamamına ait tahakkuk etmiş sigorta primlerinin sigortalı hisseleri ile İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan işveren hissesine isabet eden kısmın tamamının ödenmesi gerekmektedir.
Diğer Teşviklerden Yararlanan İşverenlerin Bu Teşvikten Yararlanma Durumları ve Diğer Hususlar:
Diğer teşvik Kanunlarına (5084,5568 ve 5615 sayılı Kanunlar) istinaden 49 il ve Gökçeada-Bozcaada ilçelerinde teşvikten yararlanmakta olan işverenlerin, yararlanmakta oldukları bu teşvikler kapsamındaki sigortalılarından dolayı aynı dönem için ve mükerrer olarak bu yazımızda açıklanan teşviklerden yararlanmaları mümkün değildir.
Buna karşın, diğer teşvik Kanunlarından yararlanmakta olan işverenler, diğer teşvik kanunları kapsamına girmeyip, bu teşvik kapsamına giren sigortalıları işe almaları halinde, yeni işe aldıkları sigortalılar için bu teşvikten yararlanabileceklerdir.
Özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri de şartları taşımalrı halinde bu teşvikten yararlanabileceklerdir.
İşsizlik sigortası primleri bu teşvik kapsamında olmadığı için, bunlar işveren tarafından ödenecektir.
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan sigorta primleri, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.
isverenler hakkında teşvik uygulamasının devam edebilmesi, Kanunun uygulama döneminde, tahakkuk eden sigortalı hissesine düşen tutar ile kalan işveren hisse tutarının ödenmesi koşuluna bağlanmaktadır. İşveren kendi hesabına kalan işveren hissesini ödememesi durumunda, İşsizlik Sigortası Fonundan Sosyal Güivenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammından sorumlu tutulmaktadır.
İstihdam artışını özel sektör üzerinden ülkeye yaygınlaştırmak amacıyla, bazı işyerleri ve sigorta grupları bu madde hükmü dışında tutulmaktadır. Ayrıca teşviklerin gerçekten istihdam artışı yaratan işyerlerine uygulanabilmesi bakımından kontrol sistemine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır.
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak prim tutarlarının gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak vergiye tabi olacak kazancın tespitinde dikkate alınmaması sağlanmaktadır.
Kanun ile düzenlenen destek unsurlarından, diğer ilgili teşvik mevzuatı uyarınca yararlanmakta olan işletmelerin aynı dönem için sağlanan aynı destek unsurlarından mükerrer olarak yararlanamamasına ve mükerrer olarak aynı teşviklerden yararlanma durumunda kalanların, işverenlerin tercihleri dikkate alınarak, uygulanan teşvik veya destek unsurlarından sadece birinden yararlandırılması öngörülmektedir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların, Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından müştereken belirleneceği hüküm altına alınmıştır.