Genç girişimcilerde teşvik genişledi

Gelir Vergisi Kanunu'na 6663 sayılı Kanun'la 10.2.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak eklenen mükerrer 20. madde ile, ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis edenlerden, mükellefiyetin başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış olan tam mükellef gerçek kişilerin yararlanabilecekleri bir istisna ihdas edilmiştir.

Önce bu istisnanın koşullarını özetle tekrar aktarayım.

Bu istisnadan yararlanılabilmek için işe başlama bildiriminin kanuni süresi içinde verilmesi gerekmektedir.

İstisnadan yararlanacak olanlar için aranan bir diğer koşul, işte bilfiil çalışmak ya da işi bizzat sevk ve idare etmektir. Burada “sevk ve idarenin bizzat yapılması”, işin sevk ve idaresinin mükellefin elinde tutulması, işin yürütülmesiyle ilgili kararların alınması, planlanması veya denetiminin yapılması gibi durumları ifade etmektedir. Bu koşulları taşıyan mükelleflerin yanlarında çırak, kalfa veya yardımcı işçi yahut sekreter veya yardımcı çalıştırması istisna şartını bozmayacaktır.

Faaliyete adi ortaklık, şahıs şirketi veya avukatlık ortaklığı şeklinde başlanılması halinde de bütün ortakların koşulları taşıması kaydıyla bu istisnadan yararlanmak yine mümkündür.
Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde ise, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir. Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde devralan eş veya çocuklar, istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın üç vergilendirme dönemi boyunca istisnadan yararlanabileceklerdir.

Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olma durumunda ise diğer bütün koşullar mevcut olsa dahi ortaklar için istisnadan yararlanmak mümkün olmayacaktır.

İstisna koşulunu taşıyan bir mükellefin herhangi bir nedenle faaliyetini terk etmesi durumunda, terk tarihine kadar elde ettiği kazançlar için istisnadan yararlanabilecektir. Fakat faaliyeti terk ettikten sonra bu faaliyetine tekrar başlaması halinde ise artık istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır.

İstisnadan yararlananların, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet türü olarak değiştirmesi veya aynı kazanç unsuru kapsamında faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumunda, istisnadan yararlanmaya devam etmeleri mümkündür. Ancak bu gibi durumlarda istisnadan kalan süre için yararlanılmaya devam olunacaktır.

İstisna, her vergilendirme döneminde kazancın 75 bin Türk Lirası için geçerlidir. Bu tutar beyannamede kazançtan istisna olarak düşülecektir. Kazancın istisna tutarının altında olması halinde de beyanname verilecek ve kazancın tamamı istisnadan yararlanmış olacaktır. Ancak kazanç yetersizliği sebebiyle yararlanılamayan istisna tutarı izleyen yıla devretmeyecektir.
Koşullarını yukarıda aktardığımız istisnanın teşvik özelliği şimdi sosyal güvenlik hukukuna da taşınmaktadır.

7143 sayılı Kanun'la 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 81. maddesinin birinci fıkrasına eklenen bende göre; “Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, ticari veya serbest meslek faaliyeti dolayısıyla 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle (82. madde uyarınca belirlenen) prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazine'ce karşılanacaktır. Ancak burada adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak bu fıkra hükmünden yararlandırılacaktır.

5510 sayılı Kanun'un atfı dolayısıyla, Gelir Vergisi Kanunu'nun genç girişimci istisnası için aranan ve aktardığımız koşullar, SGK prim teşviki açısından da geçerli olacaktır.