Gelir vergisinden muaf kadın sigortalılar
Sosyal güvenlik reformunda, gelir vergisinden muaf kadın sigortalılarla ilgili önemli düzenleme getirilmiştir. 5510 sayılı kanunun geçici 16'ncı maddesi ile "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 9. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen işleri, hizmet akdiyle herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici nitelikte yapmakta olanların bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aynı şartlarla bu işleri yaptıkları, Maliye Bakanlığı'nın görüşü alınarak kurumca belirlenen usul ve esaslara göre tespit edilen kadın isteğe bağlı sigortalılar; bu maddenin yürürlüğe girdiği yıl için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının onbeş katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan artırılmak suretiyle otuz katını geçmemek üzere malullük, yaşlılık, ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi öderler" hükmü getirilmiştir.
Buna göre, 01/10/2008 tarihinden önce 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 9'uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen vergiden muaf işleri hizmet akdiyle herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici nitelikte yaptıklarını ve 01/10/2008 tarihinden sonra da yapmaya devam ettiklerini vergi dairelerinden alacakları yazı ile belgeleyen kadınlardan prime esas günlük kazanç alt sınırının on beş katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan artırılmak suretiyle otuz katını geçmemek üzere malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi ödeyecekleri hüküm altına alınmıştır.
05/01/2009 tarihli ve 2009/5 sayılı genelge ile de gelir vergisinden muaf olmaları nedeniyle asgari kazanç üzerinden prim ödemek isteyen kadın sigortalıların vergi dairelerinden alacakları yazılarla 193 sayılı kanunun 9'uncu maddesinin (6)'ncı fıkrası kapsamında sayılan işleri 01/10/2008 tarihinden önce yapmaya başladıklarının ve 01/10/2008 tarihinden sonra da yapmaya devam ettiklerinin belirtilmesi halinde bunların isteğe bağlı sigortalılıkları geçici 16'ncı madde gereğince devam ettirileceği belirtilmiştir.
193 sayılı kanunun 9'uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinden evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlardan bu ürünleri, pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satanlar yararlanmaktadır.
01/10/2008 tarihinden önce; 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre sigortalı/iştirakçi olarak tescilleri yapılmış olup zorunlu sigortalıkları ya da isteğe bağlı sigortalılıkları sona eren kadın sigortalılar ile 01/10/2008 tarihinden önce 506 ve 1479 sayılı kanunlara tabi olarak isteğe bağlı sigortaya prim ödeyen kadınların geçici 16'ncı madde hükümlerinden yararlanmak istemeleri halinde durumlarının anılan maddedeki şartlara uyup uymadığı vergi dairelerinden getirecekleri yazılardan belirlenebileceği gibi doğrudan bu talepler sosyal güvenlik kontrol memurlarına intikal ettirilerek düzenlenecek rapora göre de belirlenebilecektir. Bu çerçevede aşağıdaki şekilde işlem yapılacaktır.
01/10/2008 tarihinden önce 506, 2925 ve 5434 sayılı kanunlara göre sigortalı/iştirakçi olarak tescilleri yapılmış olan kadınlardan, sigortalılıkları 01/10/2008 tarihinden önce sona erenlerden geçici 16'ncı madde hükmünden yararlanmak isteyenler "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ve vergi dairesinden aldıkları yazılarla birlikte müracaat edeceklerdir.
Bu durumda olan sigortalıların vergi dairesinden aldıkları yazılarla müracaat etmeleri halinde "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ile de müracaat etmeleri sağlanacak, isteğe bağlı sigortalılıkları bildirgenin kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlatılacak, bu tarih itibariyle de primleri geçici 16'ncı madde kapsamında ödenecektir.
5510 sayılı kanunun geçici 16'ncı maddesi ile getirilen düzenlemeden yararlanan kadın isteğe bağlı sigortalıların 193 sayılı kanunun 9'uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereğince ticari, zirai veya mesleki kazanç dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmaları ya da gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde çalışmaları halinde esnaf muaflıkları sona ereceğinden geçici 16'ncı madde hükümlerinden yararlandırılmayacaklardır.
Gelir vergisinden muaf olan kadın sigortalılara ilişkin işlemler "sgknet, Sigortalama İşlemleri" programı aracılığıyla yapılacaktır.