Gelir vergisi beyannamesi üzerinde indirilebilecek giderler

Bilindiği gibi ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti bulunan kişiler yıllık faaliyetleri dolayısı ile zarar etmiş dahi olsalar yıllık beyanname vermekle yükümlüdür. Menkul ve gayrimenkul sermaye iradı elde edenlerle diğer gelir sahipleri de GVK’da belirlenmiş hadler aşıldığında yıllık beyanname verirler. Verilen beyannamelerde gelir vergisi matrahının tespitinde bildirilecek gelirden aşağıda açıklayacağımız giderler de indirilebilir. Üzerinden vergi hesaplanacak nihai matrah tutarına bu indirimlerden sonra ulaşılır. 

Verilen yıllık gelir vergisi beyannamelerinde bildirilecek bir gelirin varlığı halinde Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinde ve diğer bazı kanunlarda yer alan indirimler mümkün olur. Ayrıca, kanunlarda öngörülen şartlar göz önünde tutulmalıdır. Bugün yazımızda indirimi mümkün olan başlıca harcamaları kısaca belirtmeye gayret edeceğiz.

Hayat/şahıs sigorta primleri 

01/01/2013 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. 
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.(aşağıdaki tüm indirimlerde bu esas geçerlidir.) 01/01/2013 tarihinden sonra Bireysel Emeklilik Sistemi’ne ödenen katkı paylan ise indirim konusu yapılmayacaktır. Yıllık beyannamede matrahın tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri; 

• Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile, 

• Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin %100’ünden oluşmaktadır. 

İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15’îni ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. (2013 yılı için 12.000,6 TL’dir).

Eğitim ve sağlık harcamaları 

Aşağıda belirtilen eğitim ve sağlık harcamaların beyan edilen gelirin %l0’una kadar olan kısmı yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir. Kanunda öngörülen şartlara uyulmalıdır. Buna göre; 

• Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır. 

• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir. 

• Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır. 
“Küçük çocuk” tabiri, mükellefl e birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefl e birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade etmektedir.

Bağış ve yardımlar 

Beyan edilen gelirin belli bir oranıyla sınırlı indirilecekler 

Gelir vergisi mükellefl eri, genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıfl ara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/ kuruluş, dernek veya vakıfl ara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler.

Sınırsız indirilecekler 

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve diğer tesisler ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethane ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin yapımı veya bu tesislerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köylere yapılması gerekmektedir.

Sponsorluk harcamaları 

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; 

• Amatör spor dallan İçin % 100’ü, 

• Profesyonel spor dalları için %50’si, yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

Doğal afetler ile ilgili ayni ve nakdi bağışlarla Kızılay ve Yeşilay’a yapılacak bağışlar 

Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alman doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir. 

İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilecektir. 

Bireysel katılım yatırımcısı indirimi 

31/12/2017tarihine kadar,4059 Sayılı Hazine Müsteşarlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun ek 5’inci maddesi kapsamına giren bireysel katılım yardımcısı tam mükellef gerçek kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere (Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları gibi) ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, VUK’un değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75’ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebilirler. Ancak, yıllık indirim tutarı 1 milyon TLyi aşamaz. İlgili yıl kazancından indirilemeyen kısım, izleyen yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak yıllık beyannamelerde indirim konusu yapılır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanır. Bireysel katılım yatırımcılarının vergi desteklerinden yararlanabilmeleri için Hazine Müsteşarlığı’ndan bireysel katılım yatırımcısı lisansı almış olmaları ve lisans kapsamında ortaklık kurdukları kurumlar tarafından yapılacak faaliyetleri beyan etmeleri gerekir.

Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar 

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu’na, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu'nun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanunu’na, Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu’na ve İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na göre yapılan ayni/nakdi bağışların tamamı indirilebilecektir.

Türkiye’den yurtdışında mukim kişi ve kurumlara verilen hizmetler 

Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmelerinin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si indirim konusu yapılabilecektir. İndirim kapsamında kabul edilen faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde, indirim uygulanacak kazanca ilişkin hasılat, gider ve maliyet unsurlarının ayrı olarak tespit edilmesi esastır.

Gider ve maliyet unsurlarının ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olmadığı vhallerde ise müşterek genel giderler, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan hasılatın toplam hasılata oranı esas alınarak dağıtılacaktır.