Gelir vergisi beyan süresi azalırken son hatırlatmalar
Gelir vergisi beyan dönemi 25 Mart’ta bitiyor. Beyanname vermek için zaman azalıyor. Henüz beyanname vermeyenler için, işte pratik bazı bilgiler.
Bütün gelirler için tek bir beyanname
Gerçek kişilerin tüm kaynaklardan elde ettiği gelirler toplanır ve tek bir beyanname ile beyan edilir.
Örneğin bir kişinin hem kira geliri hem beyan edilmesi gereken ücret geliri hem de kâr payı geliri varsa bunlar için ayrı ayrı beyanname verilmez, hepsi tek bir beyannamede toplanır.
Aile reisi beyanı yok
Vergi sistemimizde aile reisi beyanı yoktur. Beyana tabi geliri bulunan aile bireylerinin her birinin geliri için ayrı beyanname verilmesi gerekir.
Beyana tabi geliri olan küçüklerin ve kısıtlıların beyannamesi, bunlar adına düzenlenir, kanuni temsilcisi tarafından imzalanır.
Beyan edilen gelirden daha önce kesilen vergiler hesaplanan vergiden mahsup edilir
Beyan edilen gelir üzerinden yıl için kesinti yapılmışsa, kesilen vergi beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilir. Örneğin iş yeri kira geliri elde edenlerin kira bedelinden kesilen %20 vergi ile kâr payı alanların ödedikleri %15 oranındaki vergi, bu gelirlerin beyanı durumunda ödenecek vergiden mahsup edilecektir.
Mahsubun yapılabilmesi için verilecek beyannameye, bu vergileri kesen mükellefin bilgilerinin yer aldığı bir tablonun eklenmesi gerekir. Bazı durumlarda bu kesintilerin ödenecek gelir vergisinden daha fazla olması, dolayısıyla vergi idaresinden vergi iadesi alınması da söz konusu olabilir. Varsa iadenin yazılı bir dilekçe ile vergi dairesinden talep edilmesi gerekir.
Hesaplanan vergiden yurt dışında ödenen vergiler mahsup edilebilir
Beyan edilen gelirler arasında yurt dışından elde edilen örneğin; kira geliri, faiz geliri gibi gelirler varsa, bu gelirler üzerinden yurt dışında ödenen gelir vergisi Türkiye’de mahsup edilebilir. Bunun için yetkili makamlardan alınan belgenin Türk elçilik ya da konsolosluklarına onaylatılması gerekir.
Bir gelir unsurundan doğan zarar diğer gelirlerden mahsup edilebilir
Kural olarak, beyan edilen birden fazla gelir türlerinden birinde ya da birkaçında zarar oluşması durumunda bu zararları diğer gelirlerden mahsup edilebilir.
Örneğin; kâr payı beyan eden bir kişi aynı zamanda kira geliri de elde ediyorsa ve kiraya verdiği bina için yapmış olduğu giderlerin büyüklüğü nedeniyle kira geliri zarara dönmüşse bu zarar, kar payı gelirinden indirilebilir. Bu konunun çeşitli istisnaları ve farklı uygulamaları söz konusu, bu nedenle böyle durumlarda mutlaka bir uzmandan yardım almanızı öneririm.
Beyanname üzerinde ayrıca yapılabilecek indirimler
Vergi mevzuatımız kural olarak, gelirin elde edilmesi için yapılan giderlerin kazancın tespitinde dikkate alınmasını öngörüyor. Dolayısıyla gelirin safi tutarı üzerinden vergi hesaplanıyor.
Gelirin elde edilmesiyle doğrudan ilgisi olmayan bazı giderler de beyannamede gelirden düşülebiliyor. Beyannamede indirim konusu yapılabilecek giderlerden bazıları şunlar:
1. Eğitim ve sağlık harcamaları
Mükellefin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirden indirilebiliyor. İndirim olanağı beyan edilen gelirin %10’u ile sınırlı. Bu harcamaları indirim olarak dikkate alabilmek için, Türkiye’de yapılması ve gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek ya da tüzel kişilerden alınacak belgelerle belgelendirilmesi gerekiyor.
2. Bağışlar
Bağışın yapıldığı alan veya kuruma bağlı olarak çeşitli sınırlar var. Bazı bağışlar beyan edilen gelirin %5’i sınırı içinde indirilebilirken, bazı bağışlar, örneğin; okul, sağlık tesisleri, huzur evi, rehabilitasyon merkezi gibi yerlere yapılan bağışların tamamı, sınır olmaksızın matrahtan indirilebilir.
3. Sanat, kültür faaliyetlerine yönelik bağış ve yardımlar
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen birçok faaliyet için yapılan harcama matrahtan indirilebilir. Örneğin; bilimsel kazı çalışmaları, yazma ve nadir eserlerin korunması, kültürel ulusal ya da uluslararası organizasyonlar gibi. Bu bağış ve yardımların tamamı bir sınırlama olmaksızın matrahtan indirilebilir.
4. Sponsorluk harcamaları
Amatör sporlara yapılan harcamanın tamamı ile profesyonel sporlara yapılan harcamanın %50’si vergi matrahından indirilebilir. İstenen prosedüre uygun olarak yapılmak şartıyla.
5. Hayat sigortaları ile şahıs sigortalarına ödenen primler
Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, vergi matrahından düşülemiyor. Ancak şahsınıza, eşinize veya küçük çocuklarınıza ait ödediğiniz hayat sigortası priminin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin tamamını matrahtan düşebilirsiniz.
Bu çerçevede indirilebilecek tutarla ilgili iki sınırlama var: İndirilecek olan tutar beyan edilen gelirin % 15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını geçemiyor.
Beyanname nasıl verilir?
Ticari, zirai ve mesleki kazancı bulunanlar beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda. Bu tür gelirleri olmayanlar, beyannamelerini elektronik ortamda verebilecekleri gibi kağıt ortamında da verebilirler.
Ayrıca, geliri sadece kira, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iratların biri veya birkaçından oluşanlar, Gelir İdaresi’nin bir hizmeti olan Hazır Beyan Sistemini kullanarak beyannamelerini verebilirler.
Hazır Beyan Sistemi, Gelir İdaresi’nce çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılarak beyannamelerin Gelir İdaresi tarafından otomatik olarak doldurulduğu ve mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistem.
Sistemi kullanmak için yapılması gereken, edinilecek İnternet Vergi Dairesi şifresini kullanarak veya güvenlik sorularını cevaplayarak Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden sisteme ulaşmak, Gelir İdaresince hazırlanan beyannameyi kontrol etmek, doğruysa onaylamak, değilse düzelterek onaylayarak işlemi tamamlamak.
Beyanname ne zaman verilecek?
Gelir vergisi beyannamesi kişinin ikametgâhının bulunduğu yerin vergi dairesine 25 Mart akşamına kadar verilebilir.
Beyanname üzerinde hesaplanacak vergi mart (son gün tatil olduğu için 1 Nisan) ve temmuz ayında iki taksitte ödenir.