Gelir dağılımının en bozuk olduğu il İstanbul
İlk bakışta tuhaf geliyor, sanki bir yanlışlık varmış algısı oluşuyor. Ama dikkat; İstanbul’un zenginliğinden söz etmiyoruz, İstanbul’daki gelir dağılımının bozuk olduğunu vurguluyoruz.
TÜİK dün hanelerin gelirden aldığı paylara ilişkin verileri bölgeler itibarıyla açıkladı. 2018 yılındaki durumu gösteren bu çalışmada İstanbul, Ankara ve İzmir birer bölge sayılıyor. Kalan 78 il 23 bölgede toplanıyor.
Hanelerin gelirden aldığı payları yüzde 10’luk gruplar halinde sıraladık.
Türkiye genelinde en yoksul yüzde 10’luk grup gelirden yüzde 2.4 pay alıyor. En zengin yüzde 10’luk grubun payı ise yüzde 32.6 düzeyinde. Yani en zengin yüzde 10, en yoksul yüzde 10’dan 13.75 kat fazla gelir elde ediyor.
Türkiye genelinde yüzde 5’lik grupların gelirden aldığı payı köşemizde 19 Eylül’de aktarmıştık. Buna göre, en zengin yüzde 5 ile en yoksul yüzde 5 arasında 24 kat gelir farkı bulunuyor.
Bölgesel verilerde yüzde 5’lik dağılıma sahip değiliz. O yüzden yüzde 10’luk gruplar üstünde değerlendirme yapma olanağımız bulunuyor.
En zengin de en yoksul da İstanbul’da
En zengin ve en yoksuldan kastımız gelirden alınan pay anlamında. Mutlak değerden söz etmiyoruz.
Türkiye genelinde 13.75 kat olan en zengin yüzde 10-en yoksul yüzde 10 dengesi İstanbul’da 15.53 kata ulaşıyor.
İstanbul'da en yoksul yüzde 10'luk kesim gelirden yüzde 2.4 pay alıyor. En zengin yüzde 10›un payı ise yüzde 37.1 düzeyinde.
En yoksul yüzde 10’luk kesimler itibarıyla toplam gelirden en az pay alabilenler İstanbul’da yaşayanlar. İlk yüzde 10’un toplam gelirden aldığı pay Türkiye genelinde de yüzde 2.4, İstanbul’da da...
Diğer bölgelerin hiçbirinde en yoksul kesimin o bölge gelirinden aldığı pay değil yüzde 2.4’ün altına, yüzde 2.4'e bile inmiyor.
İstanbul Türkiye'yi etkiliyor
İstanbul’daki en zengin yüzde 10 ile en yoksul yüzde 10 arasındaki gelir farkının 15.53 kat olduğunu belirttik. Bu denge ya da dengesizlik tüm Türkiye’nin oranını da yukarı çekiyor.
En zengin yüzde 10-en yoksul yüzde 10 gelir dengesinin 10 katın üstünde olduğu bölgeler şunlar:
Tekirdağ-Edirne-Kırklareli 12.60 kat, Adana-Mersin 11.88 kat, Balıkesir-Çanakkale 11.49 kat, Ankara 11.09 kat, Konya-Karaman 10.85 kat, Hatay-Kahramanmaraş-Osmaniye 10.82 kat ve Şanlıurfa-Diyarbakır 10.17 kat.
Zengin-yoksul dengesi Türkiye ortalamasının üstünde bir tek bölge var, o da İstanbul. Yani Türkiye ortalamasının bu düzeyde oluşmasına yol açan tek başına İstanbul’daki gelir dağılımın bozukluğu.
Bir de kayıt dışı kazançlar bilinebilse...
Gelir dağılımına ilişkin veriler kuşkusuz yasal kazançları gösteren bilgilerle oluşturuluyor. Kayıt dışılığın giderek arttığı ise kimse için sır değil. Bu şekilde oluşan kazançların adı üstünde herhangi bir kaydı yok ve bu durum gelir dağılımını aslında çok daha bozan bir etki doğuruyor.
Kayıt dışı kazancın boyutunu görmek için yollara bakmanızı öneririz.
Vergisini ödeyerek, çalışanının hakkını vererek para kazanan neredeyse hiçbir işadamının hele ki şu ortamda para bağlamayacağı değerde arabalardan geçilmiyor yollar.
Bu kazançlar nasıl elde ediliyor, tahmin yürütmek zor değil. Ve şu soru geliyor akla: “Acaba bu kazançlar da gelir dağılımında dikkate alınabilseydi zengin-yoksul farkı nerelere giderdi?”