Geleceğiniz sizin elinizde: Bireysel emeklilikte Target Date Funds ve Glidepath yaklaşımı

Gelişen tıp, biyotekno­loji ve yapay zeka sa­yesinde ortalama yaşam süresi giderek uzuyor. Ya­pılan projeksiyonlara gö­re 2050’li yıllarda 87-90, 2075’li yıllarda ise 93-97 yaş aralığına kadar ulaş­ması beklenen yaşam sü­resi, bireylerin emeklilik dönemlerinde daha uzun yıllar finansal güvenceye ihtiyaç du­yacaklarını gösteriyor.

Bu durum ekonomik ve sosyal dengeler üzerinde önemli bir etki ya­ratırken, bireylerin erken yaşlardan itibaren bireysel emeklilik siste­mine (BES) yatırım yapmaları­nı zorunlu hale getirmektedir; an­cak BES katılımcılarının karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, yaşla­rına ve risk profillerine uygun yatırım portföylerini oluştura­bilmektir. Bu ihtiyaca yanıt ola­rak geliştirilen Target Date Funds (Hedef Tarihli Fonlar) ve Glide­path (Yatırım Eğrisi) yaklaşımı, uzun vadeli yatırım yönetiminde gi­derek daha fazla öne çıkmaktadır.

Demografik değişim ve emeklilik üzerindeki etkileri

Birleşmiş Milletler Nüfus Dai­resi’nin (UN Population Division) 2024 yılında yayınladığı Dünya Nü­fus Beklentileri 2024 raporuna göre, Türkiye nüfusunun 2025-2030 yılları arasında en üst noktaya ulaş­tıktan sonra 2040 itibarıyla azal­maya başlayacağı ve 2050’den sonra bu gerilemenin hızlanaca­ğı öngörülmektedir. (Grafik-2)

Benzer demografik eğilimleri de­neyimleyen Japonya, nüfus azal­masının ekonomik büyüme üzerin­deki etkilerini en net şekilde göste­ren ülkelerden biridir (Grafik-3).

1950-1975 yılları arasında %9 bü­yüme oranına sahip olan Japon ekonomisi, 1975-2000 döneminde bu oranı %3.5’e düşürmüş, 2000’li yıllardan itibaren ise büyüme nere­deyse durmuştur (Grafik-4)

Türkiye de benzer bir demografik dönüşüm sürecine girdiğinden, bi­reylerin erken yaşlardan itiba­ren finansal planlama yapmaları ve emeklilik dönemleri için bi­rikim oluşturmaları kaçınılmaz hale gelmiştir.

Bireysel emeklilik sisteminin önemi

Türkiye’de Aktif/Pasif oranı (çalışan kişi başına düşen emekli sa­yısı) 1.9 seviyesinde olup, OECD ortalaması olan 4-6 seviyesinin oldukça altındadır. Bu oran, iler­leyen yıllarda emeklilik maaşlarının sürdürülebilirliği açısından büyük bir risk teşkil etmektedir (Tablo-1)

Bu sebeple, bireylerin ve özel­likle gençlerin bugünden emekli­liklerini planlamaları büyük önem taşımaktadır. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 2003 yılından bu ya­na çalışanların gelecekteki ya­şam standartlarını güvence altı­na almak amacıyla geliştirilmiştir. Bunun yanısıra BES fonlarının yö­netiminde bireylerin risk profil­lerine uygun portföy oluşturma konusunda bilgi eksikliği yaşadığı gözlemlenmektedir

Bu noktada Target Date Funds (TDFs) ve Glidepath stratejileri devreye girerek bireylere daha bi­linçli ve otomatikleştirilmiş ya­tırım seçenekleri sunabilir.

Target Date Funds (Hedef Tarihli Fonlar) nedir?

Target Date Funds (TDFs), yatı­rımcının hedeflediği emeklilik yı­lına göre tasarlanan ve zaman içinde risk seviyesini otomatik olarak değiştiren yatırım fonlarıdır.

Örneğin, 2050 yılında emekli olmayı planlayan bir birey, 2050 Hedef Tarihli Fon’u seçerek uzun vadeli yatırım stratejisini belirlemiş olur. Bu fonlar:

-Genç yaşlarda daha fazla hisse senedi ağırlıklı olup, yüksek getiri potansiyeli barındırır.

-Orta yaşlara yaklaşıldığında daha dengeli bir portföye dönüşür.

-Emeklilik yaklaştıkça risk se­viyesi azaltılarak tahvil ve düşük riskli varlıklara yönelir.

Bu süreç, yatırımcının risk yöne­timini optimize ederek uzun va­deli finansal güvenliğini sağlar.

Glidepath (Yatırım eğrisi) yaklaşımı nedir?

Glidepath, yatırımcının yaşına ve yatırım süresine bağlı olarak port­föy içindeki risk oranının kade­meli olarak azaltılmasını sağla­yan bir stratejidir.

Genç yaşlarda: Yüksek risk tole­ransına sahip bireyler için hisse se­nedi ağırlıklı yatırımlar önerilir.

Orta yaşlarda: Hisse senedi ve tahvil dengesi sağlanarak daha den­geli bir portföy oluşturulur.

Emeklilik yaklaşırken: Portföy daha muhafazakâr hale getirile­rek risk seviyesi düşürülür.

Bu yöntem, bireylerin finansal dalgalanmalara karşı daha daya­nıklı bir yatırım portföyü oluş­turmalarına yardımcı olur.

Target Date Funds ve Glidepath yaklaşımının faydaları

Profesyonel portföy yönetimi ve otomatik uyum

Yatırımcılar genellikle piyasalar­daki dalgalanmalara nasıl tepki ve­receklerini bilemezler. Target Date Funds, uzman portföy yönetici­leri tarafından otomatik olarak yö­netilir ve zaman içinde Glidepath stratejisine uygun şekilde yeni­den dengelenir.

Davranışsal finans hatalarını azaltma

Bireysel yatırımcılar piyasayı za­manlamaya çalışarak yanlış ka­rarlar alabilirler. TDF ve Glidepath modeli sayesinde:

-Piyasadaki ani düşüş ve yükse­lişlere karşı aşırı tepkiler engel­lenir.

-Yatırımcıların panikle satış yap­ma veya yüksek fiyattan alma gibi hataları önlenir.

Yaşa göre optimum risk dağılımı

Yatırımcıların yaşlarına göre uy­gun risk seviyesi belirlenerek, maksimum kazanç ve minimum risk dengesi sağlanır.

Uzun vadeli getiri optimizasyonu

Uzun vadeli yatırım stratejileriyle, risk düzeltilmiş getiri artırılır ve yatırımcıların belirlenen hedef ta­rihte yeterli birikime ulaşmaları sağlanır.

Düşük yönetim

maliyeti ve kolaylık

-Yatırımcılar sürekli olarak portföy yönetmek zorunda kal­mazlar.

-Bireysel varlık tahsisi yeri­ne çeşitlendirilmiş bir fon için­de yatırım yapıldığı için maliyet­ler düşer.

Bireysel emeklilik yatırımla­rının uzun vadeli finansal güven­ce sağladığı açıktır. Ancak, yatırım sürecinin doğru yönetilmesi de en az birikim yapmak kadar önemlidir.

-Hedef tarihli fonlar (TDFs) ve Glidepath yaklaşımı, yatırımcı­ların yaşlarına ve finansal hedef­lerine göre optimize edilmiş bir yatırım planına sahip olmaları­na yardımcı olur.

-Emeklilik süresine kadar risk yönetimi otomatik hale ge­tirilerek bireylerin finansal dalga­lanmalardan en az şekilde etkilen­mesi sağlanır.

Bu yaklaşımların Türkiye’de BES’e daha fazla entegre edil­mesi, bireysel yatırımcıların fi­nansal geleceklerini daha sağ­lam bir temele oturtmalarını sağlayacaktır.