Gayri maddi haklar ve gümrük
İthal edilen bir mal veya eşya ile ilgili olarak dar mükelleflere yapılan royalty, lisans, patent, alameti farika, ticari marka, isim hakkı, know-how, vb. gayri maddi hakların satın alınması, temliki, kullanılması, kiralanması ve benzeri karşılığında yapılan ödemeleri gümrük kıymetinin bir unsuru olarak görmek gerekiyor.
Gayri maddi hak için yapılan ödemeler brüt tutarları üzerinden vergilendirmeye esas alınıyor. ödemeler net (net tutar) olarak yapılmış ise 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30/11.maddesine göre bürüte taşınması, brütleştirilmesi ve brütleştirilmiş miktarın gümrük kıymetine katılması, gümrük kıymeti üzerinden alınan tüm vergi ve resimlerin brüt tutar/brütleştirilmiş tutar özerinden hesaplanması gerekiyor.
Ödeme tutarının ithal anında belli olması durumunda, ithal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilerek beyan edilmesi, ödeme tutarının ithalattan sonra belli olması durumunda ise Gümrük Yönetmeliği'nin 53 ve 150. maddeleri çerçevesinde istisnai kıymetle tamamlayıcı beyanda bulunularak gümrük kıymeti üzerinden alınan vergi ve resimlerin ödenmesi, ayrıca, gayri maddi hal sahibinin dar mükellef gerçek kişi olması halinde Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi kapsamında, dar mükellef kurum olması halinde ise Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. maddesi kapsamında oluşacak stopajın muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyan edilerek ödenmesi icap ediyor.
Dar mükelleflere yapılan gayri maddi hak ödemesinin Türkiye’de yapılan bir üretimle veya ithal eşyasının Türkiye’de çoğaltılması hakkıyla ilgili olması (İthal edilen bir malla ilgili olmaması) durumunda ise bürüt tutar üzerinden ilgili vergi dairesine muhtasar beyanname ve sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesiyle beyanda bulunularak Stopaj ve KDV’nin ödenmesi gerekiyor.
Brütleştirme yapılmadığı takdirde, her bir 100 bin birimlik gayri maddi hak ödemesinde;
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (ÇVÖA) varsa ve stopaj oranının %10 olduğu varsayıldığında 11.111,11 birim (USD, EUR, GBP, JPY, vb.) matrah kaybı, ÇVÖA yoksa genel stopaj oranı (%20) dikkate alındığında 25.000 birim (USD, EUR, GBP, JPY, vb.) matrah kaybı, doğuyor. Bu matrah kaybı (eksik gümrük kıymeti) nedeniyle, gümrük kıymeti üzerinden alınan tüm vergi ve resimler (KDV, Gümrük Vergisi, ÖTV, KKDF, vb. ile bunlara tekabül eden KDV) ile söz konusu matrah kaybı nedeniyle Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi stopajı da eksik alınmış oluyor.
Sorumlu sıfatıyla 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edilen KDV, vergi sorumluları açısından yüklenilen vergi niteliğinde olup, söz konusu KDV’nin aynı dönem içinde mükellef sıfatıyla verilen 1 No.lu KDV beyannamesi ile indirime konu yapılabiliyor.
Türkiye’de kesilen stopajların mukim ülke mükellefleri tarafından iade alınması veya mahsubu mümkün olup, Türkiye’deki mükellefimiz, kestiği stopaja ilişkin bilgileri bağlı bulunduğu vergi dairesinden resmi yazı ekinde alır, gerekirse bunları ilgili ülke konsolosluğuna tasdik ettirir ve yurt dışındaki firmaya gönderir, yurt dışındaki gayri maddi hak sahibi firma bu belgeleri mukimi olduğu kendi ülkesinde ilgili vergi dairesine sunarak, ikili anlaşma (ÇVÖA) gereği ödeyeceği vergiden mahsup eder veya geri alır. Gayri maddi haklar konusunu detaylı bir şekilde inceyen Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Kerim Çoban’ın Gümrük Dünyası Dergisi’nde yayımlanan makalesini çok kıymetli buluyorum..