“Futbol kulüpleri için köprüden önceki son çıkış…"
Şu an itibarıyla en çok konuşulan konu TBB'nin TFF ile yan yana gelerek Futbol AŞ'lerin borçlarını 10 yıllık yapılandırmaya hazırlanmaları. TFF'de 2012-2013-2014 dönemlerinde Genel Sekreter olarak görev yaptığım için meseleye başka bir açıdan bakıp, analizimi arz etmek istiyorum.
Daha UEFA'ya sıra gelmeden TFF'nin Kulüp Lisans Kurulu, Türkiye'deki futbol kulüplerinin mali uygunluk başta olmak üzere birçok açıdan denetlemektedir. "Kulüplerin sportif, altyapı, personel ve idari, hukuki ve mali kriterler açısından değerlendirilmesi standartlarının Avrupa çapında geliştirilmesi" amacı doğrultusunda denetlenen kulüpler, liglere katılmaya hak kazanırlar.
Kulüp Lisans ve Finansal Fair Play Talimatı'nda kriterlere uymayan kulüpler hakkındaki yaptırımlar aşağıdaki maddelerde olduğu gibi uygulanır:
"....BÖLÜM III. YAPTIRIMLAR
MADDE 23 – ULUSAL KULÜP LİSANS İÇİN BAŞVURU Süper Lig, 1.Lig ve 2.Lig kulüpleri her yıl mart ayının son iş günü mesai saati bitimine kadar Ulusal Kulüp Lisans başvurusunda bulunmak zorundadırlar. Bu şartı yerine getirmemeleri halinde, 24. madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla başvuru tarihini takip eden sezondan itibaren kulüp bir alt lige düşürülür ve Türkiye Kupası müsabakalarına katılamaz.
MADDE 25 – ULUSAL KULÜP LİSANS TALEBİNİN REDDİ Kurul tarafından yapılan değerlendirme neticesinde Ulusal Kulüp Lisans kriterlerinin birini veya birkaçını yerine getiremediği tespit edilen kulüpler uyarılır ve eksik kriter veya kriterleri yerine getirmeleri için süre verilir. Kendilerine verilen süre içinde eksiklikleri tamamlamayan kulüplere kulübün bulunduğu lige ve yerine getirilmeyen kritere göre ceza verilir. Bu halde kulüplere eksiklikleri tamamlamaları için verilecek süreler ile eksikliklerin tamamlanmaması ve Ulusal Kulüp Lisansı alınamaması halinde Ek-XII’de belirlenen yaptırımlar uygulanır. Kulüplere bu talimat uyarınca bir sezonda en fazla 3 puanı geçmeyecek şekilde verilen puan silme cezaları, Ulusal Kulüp Lisansı başvurusunda bulunduğu tarihi takip eden sezonda uygulanır....."
Ayrıca Madde-25'te belirtildiği gibi 99 sayfalık Talimatın sonunda Ek-XII'de belirtilen cezalar da mevcuttur. Para cezasından puan silmeye, transfer yasağından alt lige düşürmeye kadar birçok yaptırım söz konusu talimatta belirtilmiştir.
Görevli olduğum dönemde de, söz konusu talimatın içine geçici maddeler eklenerek Futbol Kulüplerinin cezalarının ertelenmesi konusunda Yönetim Kurulu'nun karar aldığını gayet net hatırlıyorum. Bunu yaparken "Türk Futbolu'nun hayrı için" diyorlardı ama gelinen durum gösteriyor ki, zamanında verilmemiş cezalar sebebiyle Türk Futbolu maalesef geri dönülmez karanlık bir yola girdi.
Açıkçası bu zamana kadar Finansal Fair Play sebebiyle TFF yönetimlerinin herhangi bir süper lig kulubüne puan silme veya ligden düşürme cezası verecek cesareti bulamadığı için, "son bir şans" başlığı altında bu konuyu işlediğini söylemek mümkün. Ancak Kulüp Lisans Kurulu bugüne kadar gereken cezaları zamanında kulüp ayırt etmeden vermesi gerekiyordu. Alt Liglerde zorla da olsa bunu yaptılar ama Süper Lig Kulüpleri için üzerlerinde baskı hissettiler muhakkak.
Şahsi düşüncem, bu futbol kulüplerinin şu ana kadar gösterdikleri davranış tarzından, çağdaş ve kriterlere uygun bir hal tarzına dönmeleri pek mümkün değil. Çünkü üç büyükler dahil olmak üzere hiçbir kulüpte yönetim tarzında bir değişiklik olmadı. Zarar üreten bir halde yola devam ediyorlar. Naklen yayın gelirlerine muhtaç olan bu yapıların, gelecekteki gelirlerini şimdiden temlik ettikleri de bir başka gerçek. "Net Borçlanma" yapamayan kurumlar, "net gelir" yaratmak mecburiyetinde. Biraz önce de belirttiğim gibi, sürekli zarar ettikleri için bu da mümkün gözükmüyor. Ana para ve faiz ödemeleri hariç, cari gelir-gider dengesinde fazla vermeleri gerekiyor ama, ısrarla harcamak istiyorlar.
Dünyanın en büyük liglerinde futbolcu karcamalarının toplam yatırımlardaki payı en fazla % 60 seviyesindeyken, Türkiye'de % 80'lere dayanmış durumda. Yani tesislere, alt yapıya ve genç oyuncu yetiştirmeye para harcayacaklarına sürekli transfer yapmak istiyorlar. Geçenlerde UEFA menajerlere yapılan usülsüz ödemelerle ilgili TFF'ye ciddi bir uyarıda bulundu. Demek ki orada da ters giden işler var.
Bundan başka, TFF Yönetiminin de söz konusu kriterleri harfiyen uygulayacağı konusunda tereddütlerim var. Milli takımın performansından, lig maçları ile ilgili verilen kararlara kadar "iyi yönetişim" anlamında kafalarda soru işareti bırakan bir görünüm söz konusu.
Buradan hareketle, TBB ve TFF tarafından Profesyonel Futbol Kulüplerine verilen bu son şansın da doğru değerlendirilmeyeceğine dair kanaatimin altını çizmek istiyorum.