Fransa arşivini taşıdı

 

Galatasaray Üniversitesi'ndeki "önlemi alınabilir ve önlenebilir" yangında hangi bilgilerin, verilerin, kaynakların, arşivlerin kaybolduğunu bilemeyeceğiz bile. Bu kültür mirasının kaybı, "Kütüphane yandı" cümlesiyle özetlenecek. Kütüphaneyi sadece "kitap deposu" sanan milyonlarca vatandaş, öyle bir yangında hangi tarihi belleğin ortadan kalktığını asla düşünmeyecek. 

Zaten bilmesine imkan da olmayacak.

***

Yangın dolayısıyla, "Osmanlı Arşivleri taşınacak" bilgisi de yeniden gündeme geldi: İstanbul'da Kağıthane'de Milli Arşiv Merkezi inşaatı sürüyor.

Bina, Kağıthane Deresi'nin taşkın alanında (Murat Bardakçı, HaberTurk, 02.01.13). Daha önce de taşan dere, yine taştığı takdirde bina ve kültür mirasımız tehdit altında kalacak. Böyle bir iddianın gerçekliğini, ancak öyle bir durum olduğunda "gözümüzle görüp" anlayacağız. İş işten yine geçmiş olacak- Galatasaray Üniversitesi'ndeki ihmallerin, bina yanıp bittikten sonra ortaya çıkmaya başlaması gibi... Bina yeniden yapılır. Ama kaybolan arşiv (ve tarihi belgeler) bir daha yerine konulamaz.

***

Fransız Hükümeti, 1789'dan beri biriken devlet arşivi için Paris'in kuzeybatısına doğru Pierrefitte- sur-Seine'de (Seine-Saint-Denis bölgesinde) "anıtsal" bir bina yaptırdı. 13 numaralı metro hattının son durağında. Mimarı Fransız değil, İtalyan: Massimiliano Fuksas. Tahmini faturası 195 milyon Euro. Ama bütün elektronik alt yapısı, yenilikçi bilimsel eklentileri ve taşınma masrafıyla falan 244 milyon Euro'ya çıktı. Raf uzunluğu 360 kilometre. Büyük Okuma Salonu 1,400 metrekare. Toplam kullanım alanı 44 bin metrekare. Yan servis binalarıyla birlikte net kullanım alanı 83 bin metrekareye yakın.

Savunma ve dışişleri bakanlıklarının kendiarşivleri var. Başka uzmanlık arşivleri de var.Ama bir de Devlet Arşivi var. Yeni binaya taşınan,işte bu arşiv. Burası, sadece işlevsel değil,aynı zamanda bir "bilim ve bilgi edinme alanı"olacak. Yani, bürokratik bir belge saklamamerkezi diye tasarlanmadı. Vatandaşın, "bilgilenirkenhoşça vakit geçirme" (rekreasyon)adresi olsun istendi. Arşiv, akademisyenlere araştırmaiçin, vatandaşa ise tarihini "eğlenerek" öğrensindiye düşünüldü. Buna uygun işler yapılacak:Sergiler, gösteriler, konferanslar...

Eylül 1789 tarihli İnsan Hakları Bildirgesi,yeni binada herkesin görüp okuyabileceği biryere yerleştirildi. 3 Şubat'a kadar, "halkın ayağınıArşiv'e alıştırmak için" kültür-sanat etkinlikleriardı ardına sıralı.

***

Paris'in merkez semti La Marais'de bir kaç tarihi binaya sıkışan arşivi daha ferah, modern ve fenni bir binaya taşımayı 2004'te Cumhurbaşkanı Jacques Chirac önermişti. Eh, ne de olsa her Fransız Cumhurbaşkanı, başşehre mimari ikon eser bırakmaya programlıydı. Yeni Arşiv, şehirde "göz önünde" değil ama, fark etmez...

Le Marais'deki binalarda, 1789 Öncesi Arşiv ve Paris'te kaydedilen bütün noterlik işlemleri kalmaya devam edecek. Geçen hafta halka açılan Yeni Arşiv'in "resmi açılışı" Şubat başında yapılacak. Bizim arşiv de 29 Mayıs'ta açılacakmış. "Vatandaşa" da açılacak mı acaba?