Fonlardaki stopaj istisnası
Bayram haftasında yatırım fonlarını ilgilendiren önemli bir karar Resmi Gazete’de yayınlandı ve 2020 yılı sonundan itibaren geçerli olan stopaj istisnası, 31.12.2023 tarihine kadar uzatıldı.
TL varlıkların özendirilmesi anlamında önemli olan bu adım, yatırımcılar için önemli avantaj sunuyor ancak 2,5 yıldır yürürlükte olmasına rağmen istisnanın hangi fonları kapsadığına dair soru işaretlerinin çok olduğunu yatırımcılardan aldığım sorulardan anlıyorum. Bu nedenle bu yazıyı bu konuya ayırmak istedim.
Sürecin başlangıcına baktığımızda 23.12.2020 tarihine dönüyoruz, bu tarih önemli çünkü bu tarihten öncesi veya sonrasında fonun alınmış olması da stopaj hesaplamalarını etkiliyor. Bu tarihte yayınlanan 3321 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’na göre bazı fonlarda alım/satım kazancı üzerinden alınan stopaj %10’dan %0’a çekildi.
Kararda belirtilen istisnanın çerçevesi eurobond, değişken, karma, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanlarında döviz ifadesi geçen yatırım fonları hariç olarak tanımlanıyor. Belirtilen kümenin dışında kalan fonlarda stopaj %0 olarak uygulanıyor.
İşte tam bu noktada soru işaretlerini görüyoruz, düzenleme stopaj istisnasına tabi olmayan fon türlerini tanımladığı için hangileri dahil onu yatırımcının bulması ve/veya yatırım kuruluşlarından öğrenmesi gerekiyor. Bu da alım/satım tarafında stopaja tabi mi değil mi tartışmasını yaratıyor. Düzenlemeyi tersten yorumladığımızda, stopaj istisnasına tabi olan fonları şu şekilde söyleyebiliriz;
-Para Piyasası fonları
-Borçlanma Araçları (Kısa/Orta/Uzun/ Özel Sektör) - Ünvanında Eurobond ve Yabancı ifadesi geçenler hariç
-Fon Sepeti - Ünvanında Yabancı ifadesi geçen hariç
-Kıymetli Madenler
-Katılım
- Döviz Kira Sertifikaları Hariç Yatırımcılar bu fonları 31.12.2023 tarihine kadar aldıkları takdirde, bu fonların satışından elde edilen kazançlar gerçek kişilerde %0 stopaj oranına tabi olacak.
Burada önemli bir diğer nokta da fonlar eğer 31.12.2023 tarihi itibarıyla hesapta olursa, istisna sona erse bile, satış tarihi farketmeksizin stopaj istisnasının geçerli olacağı. Örneğin stopaj istisnası 31.12.2023’te uzatılmadı, istisnaya tabi ve 23.12.2020- 31.12.2023 arasında aldığınız fonu 2025 yılında bile satsanız, stopaj %0 olarak hesaplanacaktır.
Belirttiğim fonlara ek olarak hisse senedi fonları ve Portföylerinin yüzde 51’i aşan miktarda Türkiye’de borsada işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulmasından elde edilen kazançlar da stopaja tabi değil.
Burada zaten uzun zamandır uygulanan bir düzenleme mevcut. Stopaj istisnasının yarattığı avantajı birkaç yönden değerlendirebiliriz. Özellikle son dönemde mevduata yakın getiriler sağlayan ve günlük nakde dönebilen para piyasası fonlarında, stopajın mevduata göre %5 daha avantajlı olması, bu fonlara olan ilgiyi artırdı. Son ay getiriden arındırılmış olarak baktığımızda para piyasası fonlarının 7 Milyar TL büyüdüğünü görüyoruz.
Altın yatırımı için kıymetli madenler/altın ve altın katılım fonlarında da stopaj istisnası mevcut, fon üzerinden altın yatırımı hesaptan altın alımına göre hem vergi avantajı sağlıyor hem de alım/satım fiyat makası olmadığı için piyasa değerinden altın almayı mümkün kılıyor.
Yurtdışı piyasalara yatırım için de stopaj avantajı olan fonlar üzerinden gitmek mümkün. Fon sepeti fonları içinde ünvanında yabancı ifadesi geçmeyen ve yurtdışı varlıklara/borsalara yatırım yapan fonlar mevcut.
Örneğin son dönemin popüler teması teknoloji tarafında yatırım için “teknoloji fon sepeti fonları”, veya emtia yatırımı için “emtia fon sepeti fonları” alternatif sunuyor. Stopaj istisnasının uzatılmasını öngören Haziran sonundaki düzenlemede dikkat çeken bir diğer husus da Döviz mevduatlarına uygulanan stopajın %25’e yükseltilmesi oldu.
Burada özellikle nitelikli yatırımcılara döviz cinsinde satılabilen serbest fonların %10 stopaj oranına tabi olduğu için avantajlı hale geldiğini görüyoruz. Döviz birikimleri için de fonların alternatif sunduğunu bilmekte fayda var.