Fitre

Müslümanlar, Şeker ve Kurban bayramlarında yoksulları sevindirmekle yükümlüdür. Kurban Bayramı’nda nasıl kesilen kurban yoksullara dağıtılıyorsa, Şeker Bayramı’nda da yoksullar fitre dağıtılarak sevindirilir. 

Fitre, Ramazan ayı içinde fakirlere verilen ve de en az miktarı din adamlarınca belirlenen sadakaya verilen isimdir. 

Fıtır sadakası (fitre), kitabımız olan Kur’an’da yer almaz. 

Hicretin ikinci yılında, Ramazan orucunun farz olduğu sene, zekattan önce meşru kılınmıştır. 

Farz olmasının delilleri bazı hadislerdir. İslam dininde temel kaynak Kur’an’dır. Kur’an Allah’ın buyruğudur. 

Kur’andan sonraki kaynak “hadis”lerdir. Hadisler Hz. Muhammed’in değişik olaylar ve meseleler karşısında müminlerini aydınlatmak için söylediği sözler, fiiller ve tasvipler bütünüdür. 

Hadisler bunları nakledenlerin duyma ve öğrenme durumlarına göre ve nakledenlere göre gruplandırılır.

 Cemaatin rivayetini nakleden İbni Ömer’in hadisine göre: “Resulullah (AS) Ramazan fitreyi ‘hurmadan bir sa arpadan bir sa’ olmak üzere Müslüman erkek yahut kadınlara farz kılmıştır.” 

Ebu Said el-Hudri’nin “Biz fitre zekatını, Resulullah (AS) aramızda iken, yiyecek maddelerinden bir sa, yahut hurmadan bir sa, arpadan bir sa, yahut kuru üzümden bir sa, olarak veriyorduk. Ben yaşadığım müddetçe vermeye devam edeceğim” dediği günümüze kadar gelen bir hadistir. 

Fitre ihtiyaç sahiplerinin belli ölçüde rahatlamalarına, zorunlu ihtiyaçlarını karşılamalarına imkan sağlar. Fitre, Ramazan ayı içinde en geç bayram namazından önce verilir. 

Bayram geçmiş olsa bile borç düşmez. Verilmesi gerekir. 

Fitrenin vacip olması, o kimsenin mükellef olması için “akil ve baliğ olması ve de “nisab miktarı mala malik olması” gerekir. 

Nisab miktarı, Fitre verecek kişinin ihtiyacı dışında, 200 dirhem gümüş veya 20 miskal altın veya bunların değerine eşit varlığa sahip olması anlamına gelir. 

Miskal, bir Bizans altını, dirhem ise bir Arap gümüşüdür. Bir miskalin ağırlığı “örfi olarak” 4-8 gram, “şer-i (dini) olarak” 4.8 gramdır. Bir dirhemin ağırlığı “örfi olarak” 3.2 gram, “şer-i (dini) olarak” 2.85 gramdır. 

İstanbul Müftülüğü nisap miktarlarını 200 dirhem gümüş veya 20 miskal altın miktarının karşılığı olarak 80.18 gram altın veya 561.3 gram gümüş olarak belirlemiştir. 

80.18 gram altının günümüzdeki nakdi karşılığı yaklaşık 9 bin 750 liradır. Demek ki, borcundan, evinden, ev eşyasından, bineğinden ve ailesine yetecek maldan başka, bayram günü imsak vaktinden önce 9 bin 750 liranın üzerinde varlığı olan her Müslüman’ın fitre vermesi vaciptir. 

Fitre; buğday, arpa, kuru üzüm ve hurma cinslerinden aynen verilebileceği gibi, bunların bedellerinin verilmesi şeklinde nakden de olabilir. 

Fitrede ölçü “sa” olarak belirlenmiştir. Eski bir ağırlık ölçüsü olan “sa”nın karşılığı, yaklaşık 3 kilogramdır (2.920 gram). Asgari fitre ölçüsü, buğdayda yarım “sa” veya bunların para ile karşılığıdır. Günümüzde buğdayın kg fiyatı çok düşüktür. 

Bu nedenle fitrede “sa” ölçüsü ile bir yoksulu sevindirmek mümkün olamamaktadır. 

İstanbul Müftülüğü bu Ramazan ayı için en düşük fitre miktarını 15 lira olarak belirlemiştir. 

Unutulmamalıdır ki, söz konusu ölçüler asgari fitre ölçüleridir. İmkanı olanın imkanı ölçüsünde fitre miktarını yükseltmesi beklenir.