Fındık gemisinin aktörlerinin fındığa bakışı!

20 yıldan uzun süredir izleyip üretim bölgesinde Karadeniz’de  toplantılarına katıldığım “Fındık” konusunda aktörlere hep, “Aynı geninin içindesiniz dünya üretiminde birinci sırada olduğumuz fındık konusunda ortak tavır alın” önerisinde bulunduk. Kimi zaman üreticiden, kimi zaman tüccardan-ihracatçıdan sanayiciden eleştiri aldık. Her grup konuyu kendi penceresinden değerlendirirken, bizleri de aynı pencereden değerlendirme yaplmasını istediler. Tarım yazarımız Ali Ekber Yıldırım “Üretici savunucusu” olarak sürekli eleştirildi.Konuyu iyi bilip yıllardır izlemesine rağmen bölgedeki “Fındık” konusunu değerlendirme  toplantılarına katılıp görüş bildirmesine engel olundu. Son durumu değerlendirmeden önce, fındık gemisinin aktörlerini sıralayalım:

Bunlar üreticiler, üreticiden tüccar, sanalyici ve ihracatçı adına fındık alımı yapan manavlar, tüccarlar, ihracatçılar, sanayiciler ve yabancı fındık alıcı firmalar. Bunlara bölge ziraat odalarını da ekleyebiliriz.

2009 yılında Hükümet, sorunu çözmek  o dönemdeki şikayetleri sonlandırmak için konunun ilgili taraflarının da kaütkısıyla serbest piyasa uygulamasına geçti. Üreticiye prim ödemesi uygulamasını başlattı. O günden bu yana üreticiye 6 milyar lira prim ödemesi yapıldı. 

2009’dan bu yana arz fazlası söz konusu olmadığı için üretim iç piyasa ve ihracatta kullanoılırken, yıldan yıla 80 bin ton kadar devir oldu. 

2014 yılında yaşüanan don ile rekolte düşüşü olunca fiyat 18-20 liraya kadar yükseldi. Yüzde 1 kadarı daha yüksek fiyatta buldu.

2015 sezonu için Tarım bakanlığı 640 bin ton, Ziraat odaları 550 bin ton, İhracatçılar 730 bin ton rekolte tahmini yaptılar. Konunurn uzmanları 700 bin ton civarında bir rekolte olacağını söylüyorlar.

Bu yılın sezon açılışında fiyat 12 liraydı. Bütün zamanların en yüksek sezon açılış fiyatıydı. Ardından fiyat 13-14 liraya randıman farkıyla 15 liraya kardar yükseldi. Bir ksım üretici bu fiyattan ürünlerini tüccarlara sattılar. Ziraat odaları ise fiyatın yükseleceğini üreticilerin beklemelerini önerdiler.Fiyatın 18 liraya yükseleceğini söyleyenlern de oldu. Köylü elindeki 300-350 bin ton fındığı  piyasaya çıkarmadı ve elinde tuttu.

Yeterli alım yapamayan ihracatçı ve sanayiciler, Gürcistan gibi ülkelerden alım yapmaya başlayınca, fındık fiyatları armadığı gibi düşüş gösterdi, 9.50 liraya kadar geriledi.Bunun üzerine bir yandan 13-14 liradan banka kredileri de kullanarak fındık alan tücarlar, bir yandan yükseleceği için üreticiye “satmayın bekleyin” diyen ziraat odaları fiyatın artışı için Hükümetin TMO’yu alım için piyasaya sokması isteğini dile  getirmeye ve yerel medyada bu yönde yayın yapılmasına destek verdiler. Üreticinin zora düştüğünü belirterek, Türkiye’den en büyük alımı yapan yabancı firmanın kapısı önüne bölge Zireaat Odaları olarak kara çelenk koydular.

Beklentileri TMO’nun 50 bin ton alım yapması ile fiyatın biraz toparlanması, hiç değilse sezon açılışının biraz üzerine çıkması. Elinde yüksek fiyattan fındık olan tüccarın zararının azaltılması, üreticinin elindeki fındığı sezon başındaki fiyatla satabilmesi. Bunun için kuru yemişçideki iç fındık fiyatının yükselliği de tartışma gündeminde ortaya konuluyor.

22 ay önce 5.75 olan fındık fiyatının 2014 don olayı sonrası 18-20 liraya kadar yükseldikten sonra, bu yıl rekoltenin artmasıyla sezon açılışında 12 lirardan başlayan fındık fiyatının 14 liraya çıkmasının ardından 9.5 liraya kadar gerilemesinde fındık gemisinin aktörlerinin tutumları, bölgedeki dostlarımdan aldığım bilgiye göre böyle. Onun için yine taraflara, “Aynı geminin içindesiniz. Konuyu sadece kendi pencerenizden değerlendirmeyin” diyorum...