Fidye Sigortaları
Demet Öztürkcan / AIG Sigorta Finansal Sigortalar Müdürü
İnsan kaçırma, Fidye ve Şantaj sigortası ekonominin zayıf olduğu, suç oranının ya da terörist grupların yüksek olduğu, güvenlik önlemlerinin ve etkin koruyucu yasaların yeterli olmadığı ülkelerde sıklıkla yaşanan kaçırılma vakaları sonrasında oluşan talep doğrultusunda geliştirilmiştir. Sadece geçtiğimiz yıl içerisinde 40,000 civarında kayıtlı kaçırılma vakasının yaşandığı biliniyor. Bu vakaların sadece %30’unun raporlandığı düşünülürse tehlike azımsanmayacak kadar yüksek. Öyle ki, bazı ülkelerde insan kaçırma bir endüstri olarak görülüyor.
Fidye ve Şantaj sigortasında önemli olan talep edilen fidyenin karşılanması değildir. Esas önemli nokta hayati önem taşıyan kaçırılmadan sonraki ilk 24 saat ve kurulacak olan iletişimdir. Fidyeciler ve talepleri vakanın gerçekleştiği bölgeye göre değişkenlik gösterebilir. Bazı durumlarda fidyecilerin taleplerini hızlıca yerine getirmek sadece kısa vadeli çözüm sağlayarak mağdurun serbest bırakılmadan başka talepler ile karşılaşmasına, daha da önemlisi mağdurun “kolay hedef” olarak algılanmasına yol açar. Bu da ikinci bir kaçırılma vakasına davetiye çıkartabilir. Bu sebeple yöreye ve oradaki yerel kültüre hakim bir uzman ekibin tavsiyeleri doğrultusunda hareket etmek hem en az zararla kurtuluşta hem de böyle bir olayın tekrarlanmasını önlemekte en etkin yoldur.
Mağdur, aile ya da şirket fidyeciler ile İnsan kaçırma, Fidye ve Şantaj sigortası teminatının olduğu bilgisini kesinlikle paylaşmamalıdır. Böyle bir bilgi mağdurun bulunduğu koşulların ağırlaştırılmasına ve hayati tehlikenin artmasına sebebiyet verebilir. Fidyeciler talep için irtibat kurdukları ve müzakerede bulundukları aile ya da şirketin bir danışman tavsiyesi ile hareket ettiğini hissettiklerinde taleplerini arttırabilir ve hatta niyetlerinin ciddi olduğunu kanıtlamak için mağdura zarar verebilirler. Bu sebeple fidye sigorta ettiren şirket ya da aile tarafından ödenir ve sigorta şirketi sigorta ettiren şirket ya da aileyi tazmin eder. Talep edilen meblağın bir finans kuruluşundan alınacak kredi ile ödenmesi durumunda bu kredinin faiz masrafları da tazmin edilir. Türkiye’ye özgü teminatlar sigortalıların ihtiyacı doğrultusunda şekillendirilebilir. Bu sigorta teminatı özel ve yüksek gizlilik ile sağlanan bir korumadır. Poliçelerin üzerinde şirket isimleri ya da şahıs isimleri dahi yer almaz.
Primler seyahat edilen ve bulunulan ülkeye, bu ülkedeki faaliyete ve teminatın talep edildiği kişi sayısına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Kaçırılma vakalarının sıklıkla gerçekleştiği ülkelerde prim, riski düşük görülen ülkelere oranla biraz daha yüksek olabilir.
Son yapılan istatistiklere göre dünya üzerinde kaçırılma vakalarında yüzdesel bir dağılım ile Afrika %36 oran ile ilk sırayı alıyor. Afrika’yı sırasıyla %27 oran ile Amerika (Kuzey ve Güney Amerika dahil) ve %19 oran ile Asya kıtaları takip ediyor. Bu veriler kayıtlı kaçırılma vakaları dikkate alınarak oluşturulmuştur ancak Latin Amerika’da kaydedilmeyen vakalar da göz önüne alındığında Amerika’nın birinci sırada yer aldığı tahmin ediliyor. Afrika’da sadece Nijerya’da yaşanan vakalar dünya genelinde %26’lık bir oran ile gerçekleşiyor. Bu oran aslında azımsanmayacak kadar yüksek. Neredeyse her 4 kişiden birinin kaçırılma tehlikesi ile karşı karşıya geldiği anlamına geliyor. Bu coğrafyada Nijerya’dan sonra riskli görülen ülkeler arasında Somali, Mısır, Kenya ve Mali başı çekiyor. Güney Afrika’da kaçırılma vakalarında geçen seneye oranla %7,7’lik bir artış söz konusu. Temmuz 2013 itibariyle insan kaçırma, fidye ve şantaj vakalarının yaşandığı ilk 5 ülke Nijerya, Meksika, Pakistan, Yemen ve Suriye olarak sıralanabilir.
Primler şirketlerin aldığı diğer sigorta teminatlarına kıyasla uygundur ve özellikle riskli görülen bölgelerde faaliyet gösteren şirketler ya da bu bölgelere seyahat eden kişiler mutlaka bu konuda bilgilendirilmelidirler.
Bu sigortadan yararlanabilecek müşteri profilini riskli ülkelerde yaşayanlar ve seyahat edenler başta olmak üzere, göz önünde ve bilinirliliği yüksek olan firmalarda ve çok uluslu şirketlerde çalışanlar, yurt dışında projeleri olan Türk inşaat firmaları, havayolları şirketleri, petrol ve doğalgaz, enerji sektöründe faaliyet gösteren firmalar oluşturabilir. Buna ilaveten basında sıklıkla yer alan kişiler ve aileler de İnsan kaçırma, Fidye ve Şantaj teminatı önerdiğimiz kesim içerisinde yer almaktadır.