Fed’in jumbo startı ve ritmik adımları: Usain Bolt gibi merkez bankacılığı

Merkez bankacılığı, bir sprinter gibi perfor­mans gerektirir: Hızlı bir baş­langıç yapmak önemlidir, an­cak yarışı kazanmak için rit­mi kaybetmeden, dengeli ve emin adımlarla ilerlemek şarttır. Fed’in eylül ayında 50 baz puanlık “jumbo” bir fa­iz indirimiyle başladığı dön­gü ve geçtiğimiz hafta Jerome Powell’ın “Yavaşça hızlana­cağız (festina lente)” açıkla­ması, bu dengeyi gözeten bir merkez bankacılığı anlayışı­nın örneği.

Powell’ın kullandığı “not in a hurry (without haste)” ifade­sinin Türkçe’deki mana karşı­lığını doğru anlamak, açıkla­malarını yorumlamak için ki­lit önemde. Türk Dil Kurumu sözlüğünde birbirine yakın iki kelime: “Acele” ile “telaş”. Ça­bukluk ve hız anlamlarını iç­lerinde barındıran bu iki ke­lime arasında ince ama kritik bir ayrım bulunur. “Acele”, za­mana karşı hızlı ama düzenli bir çabayı ifade ederken, “te­laş” bu çabanın düzensiz ve kontrolsüz hale gelmesini an­latır. Alarm çaldığında “acele” etmek gerekebilir. Telaşa dü­şülürse “panik” başlar.

Örneğin; TCMB’nin o dö­nemki başkanı Erdem Baş­çı, 2013 yılında “alarmist” kelimesini seçmişti. Bugün Powell’ın açıklamaları Baş­çı’nın o günkü açıklamalarıy­la eşdeğer: “Alarmist olmaya gerek yok. Acele edin ama te­laşa kapılmayın.”

Bir sprinter, son sürat ko­şar. Acelesi vardır. Usain Bolt, Carl Lewis, Asafa Powell, Ra­mil Guliyev ve günümüzde Noah Lyles, Letsile Tebogo. ‘1 salise’nin kıymetini ipi göğüs­leyemediği için ikinci gelen sprinter bilir. Kronometreye karşı böyle amansız bir müca­delede bu atletlerin hiçbirisi telaş içinde değildirler.

Sprinter’ler için ritim her şeydir. Kaslarını sıkmadan, kontrollü ve ritmik adımlar­la ipi göğüslemeye odaklanır­lar. Son derece sakin, vücut eklemlerine, sinir sistemleri­ne hakim ahenk içerisinde kol ve bacaklarını sal­larlar. Nefes alış­verişleri kontrol­lüdür. Rahat bir kas hızlı koşabilir, sıkışmış bir kas yerinde sayar.

Bir başka konu da adım fulesidir. Eğer bir sprinter kendisini kasarak adım boyunu uzatma­ya kalkarsa hız kaybeder hat­ta dengesi bile bozulabilir. Bu­nun hafızalardaki tipik örneği Justin Gatlin’in Pekin’deki 2015 Dünya Şampiyonası 100 metre finalinde önde götür­düğü yarışı tökezleyip Usain Bolt’a hediye etmesidir.

Bu durum ekonomide de ge­çerlidir. Powell’ın açıklamala­rını sprinter perspektifinden okumamız gerekiyor. Gere­ğinden büyük adımlar, ekono­miyi dengesizliğe itebilir. Pa­zartesi günkü yazımızda be­lirttiğimiz üzere kontrollü bir şekilde politika faizini den­geli reel faiz oranı varsayılan “r*”a indireceğim diyor.

Kafaları karıştıran bir di­ğer husus da Eylül ayındaki “jumbo”. Bu hayatta eli güç­lü açmak önemlidir. Elbette,

 geriden gelip yarış kazanmak mümkündür. Zor durumdan gidişatı çevirebilmek bir ma­harettir. Ama genel itibariy­le tempoyu belirlemek, oyu­nu kurabilmek gerekir. Fed, “jumbo” adımla elini titrek tutmadığını gerektiğinde do­zajı arttırmaya hazır olduğu­nu piyasaya belirtti. Kendi ‘güç pozu’nu verdi.

Sprinter’ler için de aynı­sı geçerlidir. Takoza yattıkla­rında, “dikkat” komutu gelip tabanca patlayana kadar iste­dikleri çok güçlü bir ilk adım­dır. Yarış başladığında sağ ve sol yanlarındaki kulvarları domine etmek isterler. Bütün güçleriyle takoza abanıp fişek gibi ileri fırlarlar.

Fed de bu döngüye fişek gi­bi başladı. Piyasayı bastırdı. Ağustos ayında esen deflas­yonist rüzgarları ve piyasa oy­naklığını sildi süpürdü. Şim­di yarışın lideri, rahat emin adımlarla r*’a doğru ipi göğüs­lemeye gidiyor. Usain Bolt’un kariyerinde simgeleşen ra­hat ama güçlü adımlar, Fed’in de faiz indirim döngüsündeki yaklaşımını hatırlatıyor. Den­geli, ritmik ve sağlam adım­larla ilerleyen bir sprinter gi­bi, hem ekonomik istikrarı sağlıyor hem de piyasalara gü­ven veriyor.